Στον κόσμο του Τραμπ, δεν ωφελεί πολύ να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα των συνθηκών ή των κανόνων ή των νόμων. Για να επιβάλει ο Δανός και οι άλλοι το δικό τους, θα πρέπει να μιλήσουν τη γλώσσα της δύναμης.*
Πριν από μερικές εβδομάδες, όταν η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν μίλησε με τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για την επιμονή του να κάνει τη Γροιλανδία μέρος της Αμερικής, το τηλεφώνημα δεν πήγε καλά.
Κατανοούσε τις αμυντικές ανησυχίες της Αμερικής, αλλά η Γροιλανδία δεν ήταν προς πώληση, είπε η Φρεντέρικσεν. Ο Τραμπ δεν δέχτηκε τίποτα από αυτά.
Το τηλεφώνημα μεταξύ αυτών των δύο εξίσου αμετακίνητων ηγετών δεν αποκάλυψε μόνο μια σύγκρουση συμφερόντων αλλά και μια σύγκρουση πραγματικοτήτων: Η πραγματικότητα της Φρέντερικσεν είναι η τάξη που βασίζεται σε κανόνες, ένας κόσμος όπου τα έθνη αναμένεται να συμμορφώνονται σε συνθήκες, κανόνες και νόρμες. Ενώ η πραγματικότητα του Τραμπ είναι ο κόσμος της πολιτικής ισχύος, όπου οι ισχυροί κάνουν ό,τι θέλουν και οι αδύναμοι -ακόμη και τα συμμαχικά έθνη- κάνουν ό,τι πρέπει.
Μέχρι εκείνο το τηλεφώνημα, οι περισσότεροι είχαν απορρίψει τους συλλογισμούς του Τραμπ για τη Γροιλανδία (και τη διώρυγα του Παναμά) ως τυμβωρυχία και σκληρές θέσεις που αποσκοπούσε στο να προετοιμάσει το έδαφος για διαπραγματεύσεις. Κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά την ιδέα ότι οι ΗΠΑ θα καταλάμβαναν το έδαφος ενός συμμάχου με τη βία.
Αλλά αυτό ήταν ένα μεγάλο λάθος. Αυτή τη φορά, ο Τραμπ είναι σοβαρός και δεν περιβάλλεται πλέον από τους πρώην βοηθούς του, των οποίων η δουλειά ήταν να τον κατευθύνουν μακριά από τρελές ιδέες. Αντίθετα, το σημερινό του επιτελείο είναι μια ομάδα πιστών, οι οποίοι θεωρούν ως δουλειά τους να εφαρμόζουν ό,τι θέλει ο ηγέτης τους – και αυτό που θέλει είναι η Γροιλανδία.
«Για τους σκοπούς της εθνικής ασφάλειας και της ελευθερίας σε ολόκληρο τον κόσμο», έγραψε ο Τραμπ τον περασμένο Δεκέμβριο, «οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θεωρούν ότι η ιδιοκτησία και ο έλεγχος της Γροιλανδίας είναι απολύτως αναγκαία». Και σε αντίθεση με την πρώτη του θητεία, δεν θα σταματήσει μπροστά σε τίποτα για να την αποκτήσει. «Δεν πρόκειται να δεσμευτώ σε αυτό», είπε όταν ρωτήθηκε αν θα απέκλειε τη χρήση βίας. «Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για λόγους εθνικής ασφάλειας».
Οι νέοι βοηθοί του πήραν επίσης το μήνυμα. «Αυτό δεν είναι αστείο», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. «Δεν πρόκειται για την απόκτηση γης με σκοπό την απόκτηση γης. Πρόκειται για το εθνικό μας συμφέρον».
Ακόμη και ο Τζον Μπόλτον, ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, ο οποίος εργάστηκε για να εκτρέψει τον πρόεδρο όταν εκείνος έθεσε για πρώτη φορά την ιδέα της αγοράς της Γροιλανδίας το 2019, συμφωνεί τώρα. Επισημαίνοντας το ενδιαφέρον της Κίνας να γίνει δύναμη της Αρκτικής και το βορειοδυτικό πέρασμα να γίνει βιώσιμη ναυτιλιακή οδός λόγω της κλιματικής αλλαγής, «η Γροιλανδία είναι στενά συνδεδεμένη με την ασφάλειά μας», δήλωσε. «Έτσι, δεδομένης της γεωγραφικής εγγύτητας της Γροιλανδίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι προφανώς ένα στρατηγικό ενδιαφέρον».
Η κυβέρνηση της Δανίας δεν διαφωνεί. Η Φρεντέρικσεν αναγνώρισε ότι οι ΗΠΑ έχουν «μεγάλο ενδιαφέρον» για τη Γροιλανδία και προσέφερε «μια πολύ, πολύ στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ». Στη συνέχεια, η χώρα ανακοίνωσε μια σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών για την προστασία των δυτικών συμφερόντων στο νησί και ήταν ανοιχτή να συζητήσει άλλους τρόπους συνεργασίας για την προώθηση της κοινής ασφάλειας.
Η κυβέρνηση της Δανίας έχει ουσιαστικά προσεγγίσει το ζήτημα από την οπτική γωνία ενός σταθερού Αμερικανού συμμάχου – που έχει αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες, έχει χάσει περισσότερους στρατιώτες ανά κάτοικο στο Αφγανιστάν από οποιαδήποτε άλλη χώρα και έχει συνεισφέρει περισσότερο στην άμυνα της Ουκρανίας ως ποσοστό του ΑΕΠ από όλες τις άλλες χώρες εκτός από μία.
Πρόκειται για μια προσέγγιση που προϋποθέτει ότι οι χώρες, ιδίως οι σύμμαχοι, παίζουν με συμφωνημένους κανόνες και πρότυπα, τηρούν τις υπάρχουσες συνθήκες και είναι φιλικές. Κατά την άποψη αυτή, τα σύνορα είναι απαραβίαστα και δεν μπορούν να αλλάξουν με τη βία, και οι διαφωνίες επιλύονται μέσω της διπλωματίας.
Αλλά ενώ αυτή μπορεί να είναι η εκδοχή της Δανίας για την πραγματικότητα, σίγουρα δεν είναι η εκδοχή του Τραμπ.
Ο Τραμπ δεν βλέπει τους νόμους, τους κανόνες και τις νόρμες ως περιορισμούς στη συμπεριφορά. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πολεμώντας ανθρώπους στα δικαστήρια και βλέπει τη ζωή ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος με νικητές και ηττημένους. Είναι ένας πρώην πρόεδρος που αρνήθηκε να δεχτεί ότι έχασε μια ελεύθερη και δίκαιη εκλογή και αποκάλεσε κάθε προσπάθεια να τον φέρουν προ των ευθυνών του «κυνήγι μαγισσών».
Σήμερα, είναι ένας πρόεδρος που υπέγραψε μια πληθώρα εκτελεστικών διαταγμάτων στις πρώτες δύο εβδομάδες του, με πρόθεση να ανατρέψει όχι μόνο τους υφιστάμενους νόμους και κανονισμούς αλλά και βασικές συνταγματικές αρχές – αρχές όπως η εξουσία του Κογκρέσου να αποφασίζει, η υποχρέωση του προέδρου να εκτελεί πιστά τους νόμους, ακόμη και η παραδοσιακή βάση της αμερικανικής ιθαγένειας.
Στον κόσμο του Τραμπ, οι συνθήκες και οι κανόνες είναι απλώς άσχετοι. Θα σπάσει τις εμπορικές συμφωνίες για να επιβάλει δασμούς σε γειτονικά κράτη, θα πάρει πίσω μια διώρυγα στον Παναμά που κατασκευάστηκε και παλαιότερα λειτουργούσε από τις ΗΠΑ και πιθανότατα θα αγνοήσει τις δεσμεύσεις ασφαλείας που έχουν κατοχυρωθεί σε συνθήκες για 75 ή περισσότερα χρόνια. Θα διασφαλίσει επίσης ότι οι ΗΠΑ θα πάρουν τη Γροιλανδία.
Η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει ο Τραμπ είναι αυτή της εξουσίας. Δεν ωφελεί πολύ να χρησιμοποιεί κανείς τη γλώσσα των κανόνων ή των νόμων στον κόσμο του. Και για να πετύχει η Δανία ή άλλοι το δικό τους, θα πρέπει να μιλήσουν τη γλώσσα της δύναμης, της εξουσίας.
Η επιστροφή της πολιτικής της ισχύος απαιτεί επομένως από τη Δανία και άλλους Ευρωπαίους συμμάχους να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ και να αυξήσουν το κόστος της απαράδεκτης συμπεριφοράς. Η Γροιλανδία μπορεί να είναι δύσκολο να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αν ο Τραμπ είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία, αλλά η ανάπτυξη στρατευμάτων και η προσέλκυση συμμάχων θα αναγκάσει τον Λευκό Οίκο να το σκεφτεί δύο φορές. Το ίδιο ισχύει και ως απάντηση στους δασμούς και σε άλλα εμπορικά μέτρα με τα οποία έχει απειλήσει επίσης ο Αμερικανός πρόεδρος.
Είτε σας αρέσει είτε όχι, με τον Τραμπ στην εξουσία, η βασισμένη σε κανόνες τάξη πραγμάτων δεν υπάρχει πια.
Πηγή: Politico
* Γράφει ο Ivo Daalder, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, είναι διευθύνων σύμβουλος του Συμβουλίου του Σικάγο για τις Παγκόσμιες Υποθέσεις και οικοδεσπότης του εβδομαδιαίου podcast «World Review with Ivo Daalder». Αρθρογραφεί στη στήλη του POLITICO «Across the Pond».
Διαβάστε επίσης:
ΗΠΑ: «Εχθροί της ανθρωπότητας» για τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Νικαράγουα, Βενεζουέλα και Κούβα
Πολιτική Τραμπ και στη CIA: Προσφέρετε η δυνατότητα εθελουσίας εξόδου
Αμερικανικός ταύρος στο… υαλοπωλείο Ευρώπη
Οι σχέσεις του Μασκ με τη Νότια Αφρική και τη «μαφία» του Απαρτχάιντ