Ανάμεσα στις πιο ευάλωτες πόλεις για φωτιές και πλημμύρες για τις οποίες οι ειδικοί ανησυχούν ότι μπορεί να καταστραφούν, η Αθήνα, σύμφωνα με την «Financial Times».
Σε έρευνα που έκανε η βρετανική εφημερίδα σχετικά με τις φωτιές που αναμένεται να εκδηλωθούν φέτος το καλοκαίρι, η Αθήνα φαίνεται πως βρίσκεται στην χειρότερη θέση μιας και «συνθέτει το τέλειο μείγμα για ένα τέτοιο φαινόμενο».
Η ελληνική πρωτεύουσα, όπως και πόλεις όπως το Ντάλας, η Λισαβόνα, το Σίδνεϊ και το Κέιπ Τάουν, χαρακτηρίζονται από ειδικούς ως «καθιστές πάπιες» – δηλαδή ευάλωτοι στόχοι.
Ο λόγος δυστυχώς γίνεται για τα «καύσιμα» που διαθέτει η Αθήνα τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν μία φωτιά εξίσου μεγάλη σαν αυτή του Λος Άντζελες προειδοποιούν οι επιστήμονες, όπου μια περίοδος βροχοπτώσεων ακολουθούμενη από ξηρασία και θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου θα εξασφάλιζε αφθονία καυσίμων.
«Η Αθήνα, της οποίας η ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή φιλοξενεί 3,6 εκατομμύρια ανθρώπους, γλίτωσε από μια καταστροφική πυρκαγιά — αλλά μόνο για λίγο» γράφουν χαρακτηριστικά οι FT υπενθυμίζοντας τη μεγάλη φωτιά του 2024 όταν οι φλόγες έφτασαν μέχρι το Πάτημα Χαλανδρίου αφού πέρασαν από την Πεντέλη.
Ο τέλειος συνδυασμός για φωτιά
Σύμφωνα με τον ειδικό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων, Τζο Μακ Νόρτον, που μίλησε στους FT, « ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, όπως και άλλες ευάλωτες περιοχές, έχει τον “«τέλειο συνδυασμό” στοιχείων που απαιτούνται για μια σημαντική πυρκαγιά.
Όπως εξηγεί «οι πυρκαγιές χρειάζονται καύσιμη ύλη, συχνά υπό μορφή βλάστησης, μια πηγή ανάφλεξης, όπως ακραία ζέστη ή πυρκαγιά που προκλήθηκε από τον άνθρωπο, και τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρών ανέμων«.
Όλα αυτά επιδεινώνονται από την αστική εξάπλωση. Από τη δεκαετία του 1950, η δόμηση στην Αθήνα έχει εξαπλωθεί από το συμπαγές ιστορικό κέντρο της πόλης, με νέα κτίρια να πλησιάζουν όλο και περισσότερο τα βουνά, τους λόφους και τη θάλασσα που περιβάλλουν την περιοχή. Αυτό έχει συμβάλει στη δημιουργία μιας μεγαλύτερης διεπαφής μεταξύ άγριας φύσης και αστικών περιοχών ή διεπαφής μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών — της περιοχής όπου τα κτίρια και η άγρια φύση συναντώνται ή αναμειγνύονται και αποτελεί σημείο ανάφλεξης πυρκαγιών.
Σε αυτές τις ζώνες, η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει ακούσια μια πυρκαγιά και, λόγω της συγκέντρωσης του πληθυσμού αποτελώντας μεγαλύτερο κίνδυνο για τους ανθρώπους και την περιουσία τους.
Το παράδειγμα του Λος Άντζελες
Την ίδια στιγμή τα ασταθή καιρικά φαινόμενα καθιστούν επίσης τις άγριες εκτάσεις πιο εύφλεκτες. Στην περίπτωση του Λος Άντζελες, η πόλη είχε βιώσει μια εξαιρετικά βροχερή περίοδο που οδήγησε στην άφθονη ανάπτυξη θαμνώδους βλάστησης. Ακολούθησε μια παρατεταμένη ξηρασία που ξεράνε τα φυτά, δημιουργώντας καύσιμη ύλη για μια πυρκαγιά.
Ήταν η τέλεια καταιγίδα. Οι πυρκαγιές μαίνονταν σε έκταση 55.000 στρεμμάτων, προκαλώντας το θάνατο τουλάχιστον 30 ανθρώπων, καταστρέφοντας περισσότερα από 16.000 κτίρια και προκαλώντας ζημιές και οικονομικές απώλειες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Μια παρόμοια κατάσταση θα μπορούσε να εκτυλιχθεί στην Αθήνα, προειδοποιούν οι επιστήμονες, όπου μια περίοδος βροχών ακολουθούμενη από ξηρασία θα εξασφάλιζε άφθονο καύσιμο. Εκτός από τα πευκοδάση, τα οποία συχνά ξεραίνονται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών καυσώνων, όπου οι θερμοκρασίες μπορούν να ξεπεράσουν τους 40 °C, η θαμνώδης βλάστηση είναι επίσης συχνή στην περιοχή. Αυτό έχει αυξηθεί με την παρακμή της γεωργίας και την απώλεια των αιγοπροβάτων που παραδοσιακά διατηρούσαν τη βλάστηση υπό έλεγχο.
Όπως σημειώνει ο ΜακΝόρτον «η εξάπλωση της βλάστησης στα περίχωρα της Αθήνας — ή σε άλλες πόλεις — συχνά σημαίνει ότι δεν υπάρχουν φυσικά αντιπυρικά φράγματα για να εμποδίσουν την εξάπλωση της φωτιάς».
Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι οι ζεστές, ξηρές και θυελλώδεις συνθήκες που προκάλεσαν τις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες ήταν περίπου 35% πιο πιθανές λόγω της κλιματικής αλλαγής. Στην περίπτωση της Αθήνας, το μοντέλο του Χρήστου Γιαννακόπουλου από το Eθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δείχνει ότι, σε ένα «σενάριο συνήθους λειτουργίας» όπου δεν σημειώνεται πρόοδος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η πόλη είναι σε πορεία να έχει έως και 40 περισσότερες ημέρες με μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 35 °C κάθε χρόνο έως το 2050, σε σύγκριση με την περίοδο 1981-2000.
Οι άνεμοι αλά Santa Anna
Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν οι άνεμοι, όπως οι Santa Anna που τροφοδότησαν τις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες, με την Αθήνα να είναι εκτεθειμένη στους ισχυρούς, βόρειους και ξηρούς ανέμους (μελτέμι) που φυσούν στην περιοχή του Αιγαίου. Συνήθως εμφανίζονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι υψηλότερος.
Αυτό επιβεβαιώθηκε με τον πιο τραγικό τρόπο το καλοκαίρι του 2018 με τη φωτιά στο Μάτι ενώ ήταν οι ισχυροί άνεμοι που τροφοδότησαν τις πυρκαγιές της Χαβάης το 2023 όταν έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 102 άτομα.
Επόμενος κίνδυνος: Πλημμύρες
Οι φωτιές, όμως, έχουν και μακροπρόθεσμες συνέπειες καθώς καίγοντας τη βλάστηση, καθιστούν το έδαφος λιγότερο ικανό να απορροφήσει το νερό, με αποτέλεσμα την αύξηση της επιφανειακής απορροής και την ταχύτερη κίνηση των πλημμυρικών υδάτων.
«Μια πυρκαγιά μπορεί να προκαλέσει ζημιές στα προάστια, ειδικά στα πράσινα, αλλά το πρόβλημα δεν τελειώνει εκεί. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πλημμυρών», λέει ο Μιχάλης Διακάκης, εμπειρογνώμονας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα και ακραία φαινόμενα.
Σύμφωνα με έρευνα του Διακάκη, ο κίνδυνος αυτός διαρκεί έως και μια δεκαετία μετά από μια πυρκαγιά σε ορισμένες περιοχές και μπορεί να είναι πολύ πιο καταστροφικός για τα κέντρα των πόλεων. «Είναι εύκολο να φράξεις ένα κρίσιμο ποτάμι σε ένα τμήμα, ωθώντας το νερό προς τα έξω και πλημμυρίζοντας την περιοχή. Η πλημμύρα θα καταλήξει τελικά στο κέντρο της πόλης».
Διαβάστε επίσης
Ο «αυτόνομος» με τη φουστανέλα
Σολίστας πουλάει το πιάνο του για να ανταπεξέλθει στα έξοδα νοσηλείας της μητέρας του
Βασίλης Καλογήρου: Νέα ανάρτηση της μητέρας του για «άδικες πράξεις και παραλείψεις»
Με συνταγή Σημίτη οι εξοπλισμοί στο επιτελικό Μαξίμου
Καιρός: Αφρικανική σκόνη και ζέστη – Έως και 30 βαθμούς η θερμοκρασία
Κώστας Γενηδούνιας στο Documento: Δέχτηκα συστάσεις να μη μιλήσω με τον Βαξεβάνη
