Ο γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων μιλά στο Documento
Το ραντεβού μας για τη συνέντευξη πήρε αρκετές αναβολές. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια ο Ρικάρντο Γκουτιέρες, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (EFJ), γυρίζει όλη την Ευρώπη –και όχι μόνο– προσπαθώντας να δηλώνει ενεργά παρών όπου καταγράφονται απειλές και πιέσεις απέναντι στην ελευθερία του Τύπου. Κάπου μεταξύ πτήσεων, αεροδρομίων και συνεδρίων βρήκε τον χρόνο να μιλήσει αποκλειστικά στο Documento για τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι αλλά και για το τι σημαίνει να ασκεί κάποιος τη δημοσιογραφία στο σημερινό μιντιακό τοπίο.
«Ιερή η ιδιότητα του δημοσιογράφου»
«Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η ιδιότητα του δημοσιογράφου είναι κάτι το ιερό. Απαιτεί βαθιά δέσμευση προς την κοινωνία, προς το δημόσιο συμφέρον. Το να είσαι δημοσιογράφος απαιτεί προσωπική αλλά και οικογενειακή θυσία. Είναι δύσκολη δουλειά, με κακές αμοιβές και μερικές φορές με κακή αντιμετώπιση από τον κόσμο, αλλά δεν παύει να είναι απαραίτητη για τη δημοκρατία. Οι δημοσιογράφοι είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ οι φύλακες της δημοκρατίας» εξηγεί.
Παρά την τεράστια συμβολή τους στην κοινωνία και τη δημοκρατία, όπως σημειώνει ο ίδιος, οι δημοσιογράφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν κυκεώνα προκλήσεων και απειλών. Η πιο σημαντική απειλή, όπως τονίζει, είναι η εργασιακή επισφάλεια.
«Πολλοί νεαροί δημοσιογράφοι δεν μπορούν να ζήσουν από τη δουλειά τους. Ακόμη, το επάγγελμα βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα κύμα δυσπιστίας που τροφοδοτείται από τους πολιτικούς ιθύνοντες που κατηγορούν τον Τύπο ότι παραπληροφορεί. Αυτός είναι ένας τρόπος αποδυνάμωσης των ΜΜΕ. Τέλος, όλο και περισσότεροι δημοσιογράφοι υποβάλλονται σε σωματική βία, εκφοβισμό και παρενόχληση. Αυτές οι απειλές δημιουργούν ένα φαινόμενο αυτολογοκρισίας: οι δημοσιογράφοι παραιτούνται από την εκπλήρωση της αποστολής που αναμένει η κοινωνία από αυτούς. Παύουν να αποτελούν τις δυνάμεις αντίστασης στην κυρίαρχη εξουσία».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η βασικήπηγή των απειλών που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι βρίσκεται πολύ… ψηλά.
«Από τον Απρίλιο του 2015 έχουμε καταγγείλει στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία των δημοσιογράφων συνολικά 635 σοβαρές παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου. Στο 64% αυτών των περιπτώσεων το κράτος ή οι δημόσιες αρχές (πολιτικοί, αστυνομικοί, δημόσιοι θεσμοί…) αποτελούν την πηγή των απειλών. Οι μη κρατικοί παράγοντες (ιδιώτες, ομάδες ή εταιρείες) αποτελούν την πηγή της απειλής στο 19% των περιπτώσεων. Είναι πολύ σαφές λοιπόν ότι η εξουσία είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των δημοσιογράφων» αναφέρει.
Κίνδυνος για παγκόσμια τάση αυτολογοκρισίας
Ενα από τα βασικά όπλα με τα οποία επιτίθεται η εξουσία στη δημοσιογραφία είναι οι αγωγές και οι μηνύσεις για δυσφήμηση, ένα αδίκημα το οποίο εξακολουθεί να τιμωρείται με φυλάκιση σε περισσότερα από τα μισά κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Οι δημοσιογράφοι εξακολουθούν να μηνύονται από κυβερνητικούς αξιωματούχους για δυσφήμηση παρά το γεγονός ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι πολιτικοί πρέπει να εμφανίζουν μεγαλύτερο βαθμό ανοχής έναντι της κριτικής. Τα αδικαιολόγητα υψηλά ποσά που επιδικάζονται σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν πραγματικά να παγώσουν την ελευθερία της έκφρασης. Και πάλι, ο κίνδυνος είναι να δημιουργηθεί μια παγκόσμια τάση αυτολογοκρισίας» σημειώνει ο γενικός γραμματέας της EFJ, η οποία εκπροσωπεί 320.000 δημοσιογράφους σε 44 χώρες.
