Σαντορίνη: Μια πανίσχυρη έκρηξη θα μπορούσε να καταστρέψει το ονειρεμένο νησί; – Άρθρο του BBC

Σκαρφαλωμένη στην κορυφή των απόκρημνων βράχων βρίσκεται μια παγκοσμίου φήμης τουριστική βιομηχανία αξίας εκατομμυρίων. Η παγκοσμίως γνωστή Σαντορίνη. Ωστόσο αποκάτω υπάρχει ο κίνδυνος μιας πανίσχυρης έκρηξης. Μια τεράστια έκρηξη στην αρχαιότητα δημιούργησε το πανέμορφο νησί, αφήνοντας έναν τεράστιο κρατήρα και ένα χείλος σε σχήμα πετάλου. Τώρα οι επιστήμονες ερευνούν για πρώτη φορά πόσο επικίνδυνο θα μπορούσε να είναι ένα νέο χτύπημα.

Το BBC News πέρασε μια μέρα πάνω στο βρετανικό ερευνητικό πλοίο Discovery ψάχνοντας για ενδείξεις.

Λίγο μετά τους σεισμούς, σχεδόν οι μισοί από τους 11.000 κατοίκους της Σαντορίνης την είχαν εγκαταλείψει για ασφάλεια.

Ήταν μια σκληρή υπενθύμιση ότι κάτω από τα ειδυλλιακά λευκά χωριά που είναι διάσπαρτα με εστιατόρια, υδρομασάζ σε ενοικιαζόμενα AirBnB και αμπελώνες σε πλούσιο ηφαιστειακό έδαφος, δύο τεκτονικές πλάκες συγκρούονται στον φλοιό της Γης.

Η καθηγήτρια Isobel Yeo, ειδική σε εξαιρετικά επικίνδυνα υποθαλάσσια ηφαίστεια μαζί με το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας της Βρετανίας, ηγείται της αποστολής. Περίπου τα δύο τρίτα των ηφαιστείων του κόσμου είναι υποβρύχια, αλλά δεν παρακολουθούνται σχεδόν καθόλου.

«Είναι εκτός οπτικού πεδίου, πέρα από το μυαλό μας όσον αφορά την κατανόηση του κινδύνου τους, σε σύγκριση με πιο διάσημα ηφαίστεια όπως ο Βεζούβιος», λέει ενώ βρισκόμαστε στο  κατάστρωμα, καθώς παρακολουθούμε δύο μηχανικούς να σηκώνουν ένα ρομπότ στο μέγεθος ενός αυτοκινήτου από τη μία  πλευρά του πλοίου.

Αυτή η εργασία, που γίνεται αμέσως μετά τους σεισμούς, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν τι είδους σεισμική δόνηση  θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι μια ηφαιστειακή έκρηξη είναι επικείμενη.

Η τελευταία έκρηξη της Σαντορίνης ήταν το 1950, αλλά μόλις το 2012 υπήρξε μια «περίοδος αναταραχής», λέει η Isobel. Το μάγμα κύλησε στους θαλάμους των ηφαιστείων και τα νησιά «φούσκωσαν».

«Τα υποβρύχια ηφαίστεια είναι ικανά για πραγματικά μεγάλες, καταστροφικές εκρήξεις», λέει.

«Μας νανουρίζει ενώ βρισκόμαστε σε μια αίσθηση ψευδούς ασφάλειας εφόσον είστε συνηθισμένοι σε μικρές εκρήξεις ενώ το ηφαίστειο λειτουργεί παραμένοντας ασφαλές. Υποθέτετε ότι το επόμενο θα είναι το ίδιο – αλλά μπορεί και όχι», λέει.

Η έκρηξη Hunga Tunga το 2022 στον Ειρηνικό προκάλεσε τη μεγαλύτερη υποβρύχια έκρηξη που έχει καταγραφεί ποτέ και δημιούργησε ένα τσουνάμι στον Ατλαντικό με ωστικά κύματα αισθητά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μερικά νησιά στην Τόνγκα, κοντά στο ηφαίστειο, ήταν τόσο κατεστραμμένα που οι άνθρωποι τους δεν επέστρεψαν ποτέ.

Κάτω από τα πόδια μας, στα 300 μέτρα (984 πόδια) πιο κάτω, αναβοσβήνουν θερμές οπές εξαερισμού. Αυτές οι ρωγμές στη Γη μετατρέπουν τον πυθμένα της θάλασσας σε έναν λαμπερό πορτοκαλί κόσμο με προεξέχοντες βράχους και σύννεφα αερίων.

«Γνωρίζουμε περισσότερα για την επιφάνεια ορισμένων πλανητών από ό,τι γνωρίζουμε για τι συμβαίνει κάτω από τα πόδια μας», λέει η Isobel.

Το ρομπότ κατεβαίνει στον βυθό της θάλασσας για να συλλέξει υγρά, αέρια και να αποσπάσει κομμάτια βράχου.

Αυτές οι οπές είναι υδροθερμικές, που σημαίνει ότι το ζεστό νερό ξεχύνεται από τις ρωγμές που συχνά σχηματίζονται κοντά σε ηφαίστεια.

Αυτός είναι ο λόγος που η Isobel και 22 επιστήμονες από όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αυτό το πλοίο για ένα μήνα.

Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει καταφέρει να καταλάβει εάν ένα ηφαίστειο γίνεται περισσότερο ή λιγότερο εκρηκτικό όταν το θαλασσινό νερό σε αυτές τις οπές αναμιγνύεται με μάγμα.

«Προσπαθούμε να χαρτογραφήσουμε το υδροθερμικό σύστημα», εξηγεί η Isobel. Δεν είναι σαν να φτιάχνεις χάρτη στη στεριά. «Πρέπει να κοιτάξουμε μέσα στη γη», λέει.

Το Discovery ερευνά την καλντέρα της Σαντορίνης και ταξιδεύει προς το Κολόμπο, το άλλο μεγάλο ηφαίστειο σε αυτήν την περιοχή, περίπου 7 χιλιόμετρα (4,3 μίλια) βορειοανατολικά του νησιού.

Τα δύο ηφαίστεια δεν αναμένεται να εκραγούν άμεσα, αλλά είναι θέμα χρόνου.

Η αποστολή θα δημιουργήσει σύνολα δεδομένων και χάρτες γεωκινδύνων για την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας, εξηγεί η καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού, μέλος της κυβερνητικής ομάδας έκτακτης ανάγκης που συνεδρίαζε καθημερινά κατά τη διάρκεια της κρίσης του σεισμού.

Είναι από τη Σαντορίνη και μεγάλωσε ακούγοντας για σεισμούς και εκρήξεις του παρελθόντος από τον παππού της. Το ηφαίστειο την ενέπνευσε να γίνει γεωλόγος.

«Αυτή η έρευνα είναι πολύ σημαντική γιατί θα ενημερώσει τους ντόπιους πόσο ενεργά είναι τα ηφαίστεια και θα χαρτογραφήσει την περιοχή στην οποία θα απαγορεύεται η πρόσβαση κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης», λέει.

Θα αποκαλύψει ποια μέρη του βυθού της Σαντορίνης είναι τα πιο επικίνδυνα, προσθέτει.

Αυτές οι αποστολές είναι απίστευτα ακριβές, επομένως η Isobel στριμώχνεται σε πειράματα νύχτα και μέρα καθώς οι επιστήμονες εργάζονται σε βάρδιες 12 ωρών.

Ο John Jamieson, καθηγητής στο Memorial University του Καναδά στη Νέα Γη, μας δείχνει ηφαιστειακά πετρώματα που εξάγονται από τις οπές.

«Μην το σηκώσεις αυτό», προειδοποιεί. «Είναι γεμάτο αρσενικό».

Δείχνοντας ένα άλλο πέτρωμα που μοιάζει με μαύρη και πορτοκαλί μαρέγκα με χρυσόσκονη, εξηγεί: «Αυτό είναι ένα πραγματικό μυστήριο – δεν ξέρουμε καν από τι είναι φτιαγμένη».

Αυτοί οι βράχοι λένε την ιστορία του ρευστού, της θερμοκρασίας και του υλικού μέσα στο ηφαίστειο. «Αυτό είναι ένα γεωλογικό περιβάλλον διαφορετικό από τα περισσότερα άλλα – είναι πραγματικά συναρπαστικό», προσθέτει.

Αλλά η καρδιά της αποστολής που χτυπά είναι ένα σκοτεινό κοντέινερ πάνω στο κατάστρωμα όπου τέσσερα άτομα κοιτάζουν επίμονα τις οθόνες που είναι τοποθετημένες σε έναν τοίχο.

Χρησιμοποιώντας ένα joystick, δύο μηχανικοί οδηγούν το υποβρύχιο ρομπότ. Η Isobel και η Παρασκευή ανταλλάσσουν θεωρίες για το τι υπάρχει σε μια λίμνη υγρού που έχει βρει το ρομπότ.

Έχουν καταγράψει πολύ μικρούς σεισμούς γύρω από το ηφαίστειο, που προκαλούνται από υγρό που κινείται μέσα στο σύστημα και προκαλεί «κατάγματα». Η Isobel μας παίζει μια ηχογράφηση των θραυσμάτων που βρυχώνται. Ακούγεται σαν το μπάσο σε νυχτερινό κέντρο διασκέδασης να ενισχύεται πάνω κάτω.

Προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο το υγρό κινείται μέσα από τους βράχους με παλμό ενός ηλεκτρομαγνητικού πεδίου στη γη.

Αυτό δημιουργεί έναν τρισδιάστατο χάρτη που δείχνει πώς το υδροθερμικό σύστημα συνδέεται με τον θάλαμο μάγματος του ηφαιστείου όπου δημιουργείται μια έκρηξη.

«Κάνουμε επιστήμη για τους ανθρώπους, όχι επιστήμη για τους επιστήμονες. Είμαστε εδώ για να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται ασφαλείς», λέει η Παρασκευή.

Η πρόσφατη σεισμική κρίση στη Σαντορίνη ανέδειξε πόσο εκτεθειμένοι είναι οι κάτοικοι του νησιού στις σεισμικές απειλές και πόσο εξαρτώνται από τον τουρισμό.

Πίσω στην ξηρά, η φωτογράφος Eva Rendl με συναντά στην αγαπημένη της τοποθεσία για φωτογράφιση γάμου. Όταν τον Φεβρουάριο έπληξε το λεγόμενο σμήνος σεισμών, έφυγε από το νησί με την κόρη της.

«Ήταν πραγματικά τρομακτικό, καθώς γινόταν όλο και πιο έντονο», λέει.

Έχει επιστρέψει τώρα, αλλά οι δουλειές είναι πιο αργές. «Ο κόσμος έχει ακυρώσει τις κρατήσεις. Κανονικά ξεκινάω φωτογραφίσεις τον Απρίλιο, αλλά η πρώτη μου είναι τον Μάιο», λέει η Εύα.

Στην κεντρική πλατεία της κομψής Οίας της Σαντορίνης, η Βρετανο-Καναδή τουρίστας Janet μας λέει ότι έξι από την ομάδα των 10 ακύρωσαν τις διακοπές τους.

Πιστεύει ότι πιο ακριβείς επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με την πιθανότητα σεισμών και ηφαιστείων θα βοηθούσαν τους άλλους να αισθάνονται πιο ήσυχοι  για την επίσκεψη.

«Λαμβάνω τις ειδοποιήσεις της Google, τις ειδοποιήσεις των επιστημόνων και με βοηθά να νιώθω ασφαλής», λέει.

Όμως η Σαντορίνη θα είναι πάντα ένας ονειρεμένος προορισμός. Στο Ημεροβίγλι, βλέπουμε δύο άτομα να σκαρφαλώνουν στις καμπύλες στέγες για να κάνουν την τέλεια λήψη.

Το ζευγάρι –που παντρεύτηκε μόλις πριν 15 λεπτά- ταξίδεψε από τη Λετονία και δεν φοβήθηκε  από τους υποθαλάσσιους κινδύνους του νησιού.

«Στην πραγματικότητα θέλαμε να παντρευτούμε δίπλα σε ένα ηφαίστειο», λέει ο Τομ, έχοντας στο πλευρό του τη σύζυγό του Κριστίνα.

Πηγή: BBC

Διαβάστε επίσης:

Κύρτσος: Η μπλόφα των «νέων φοροαπαλλαγών» του Μαξίμου

Η κυβέρνηση του εγκλήματος των Τεμπών θα μας σώσει από τις κροτίδες και μολότοφ

«Δεν θα επιτρέψουμε συγκάλυψη ευθυνών» – Γιατροί κατά Άδωνη για το ατύχημα της παθολόγου που εφημέρευε πάνω από 30 ώρες

Συντάξεις Μαΐου 2025: Νωρίτερα στα ΑΤΜ – Οι ημερομηνίες πληρωμής

Άρης Μουγκοπέτρος: Ποινική δίωξη σε βάρος του μουσικού που τραυματίστηκε από κροτίδα

Συντάξεις Μαΐου 2025: Νωρίτερα στα ΑΤΜ – Οι ημερομηνίες πληρωμής