Ο δεύτερος πιο επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος της Κρήτης μετά την Κνωσό είναι απλησίαστος για τους επισκέπτες μετά την απότομη αύξηση του εισιτηρίου από το ΥΠΠΟ.
Πρώτα έστησαν φιέστα πάνω στο «νησί των λεπρών». Με πλαστικές καρέκλες, ορχήστρα και catering για ολίγους και εκλεκτούς, σε απόσταση αναπνοής από τον χώρο μαρτυρίου, εξορίας, απόγνωσης, τραύματος και συλλογικής μνήμης. Μετά ήρθε ο απότομος υπερδιπλασιασμός της τιμής του εισιτηρίου για την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο από τα 8 στα 20 ευρώ προκαλώντας σοκ στους μη προνομιούχους επισκέπτες, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν επιπλέον τα κόμιστρα της μεταφοράς τους στο νησί με πλοιάριο.
Η Σπιναλόγκα, η διάσημη οχυρή νησίδα στην είσοδο του κόλπου της Ελούντας με την καθολική αναγνώριση, που αποτελεί τον δεύτερο πιο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο της Κρήτης μετά την Κνωσό με 400.000 επισκέπτες ετησίως, κινδυνεύει πλέον με απομόνωση. Από τις αρχές της φετινής τουριστικής περιόδου παρατηρείται μεγάλη μείωση της ροής των επισκεπτών που φτάνει, σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες, μέχρι το 50%. Με ορατό επίσης τον κίνδυνο να μαραζώσει ένα ολόκληρο τοπικό οικοσύστημα που είναι συνδεδεμένο με τον ιστορικό τόπο.
Νοιάζεται κανείς; Σύμφωνα με πηγές μας στο υπουργείο Πολιτισμού, είναι ακόμη νωρίς για να βγουν συμπεράσματα. «Στο κάτω κάτω, ακόμη κι αν μειωθούν οι επισκέπτες, τα φετινά έσοδα από τη Σπιναλόγκα θα παραμείνουν υψηλά λόγω της αύξησης της τιμής. Επιπλέον το μνημείο θα καταπονηθεί λιγότερο» επισημαίνουν. Αυτή είναι, λοιπόν, η λύση που πιθανώς προκρίνει το ΥΠΠΟ στο τεράστιο πρόβλημα του υπερτουρισμού; Να μετατρέψει τα μνημεία μας σε είδος πολυτελείας, προσβάσιμα μόνο σε όλους όσοι έχουν να πληρώσουν, όπως ξεκίνησε να κάνει με τις πριβέ ξεναγήσεις στην Ακρόπολη, μακριά από τον ενοχλητικό όχλο των πληβείων; Και οι υπόλοιποι; Αυτοί που δεν έχουν να πληρώσουν; Οι Ελληνες που ζορίζονται να βγάλουν τον μήνα; Θα βλέπουν τα μνημεία μας με το κιάλι;
Αναστάτωση και διαμαρτυρίες
Ο κρητικός Τύπος φιλοξενεί εδώ και μέρες εκτενή δημοσιεύματα με τις αντιδράσεις των τοπικών φορέων στην κεντρική απόφαση που δεν έλαβε καθόλου υπόψη τις επιπτώσεις στην ντόπια επιχειρηματικότητα, για την οποία υποτίθεται ότι κόπτεται η κυβέρνηση. Η μείωση των επισκεπτών του μνημείου έχει ήδη γίνει παραπάνω από αισθητή στην εστίαση, στις μεταφορές, τις ξεναγήσεις, στα μαγαζιά και αναζητούνται αγωνιωδώς λύσεις με τη βοήθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οπως αναφέρουν στον τοπικό Τύπο οι ιδιοκτήτες τουριστικών σκαφών της περιοχής, πέρυσι τέτοια εποχή τα καραβάκια μετέφεραν περίπου 400 τουρίστες καθημερινά στη Σπιναλόγκα, ενώ φέτος μόλις 150. Σε κάθε πλοιάριο επέβαιναν 45 με 50 άτομα, ενώ φέτος μόνο 12 με 13.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το κόστος μεταφοράς με το καραβάκι από την Ελούντα στη Σπιναλόγκα είναι 14 ευρώ το άτομο, από την Πλάκα 12 ευρώ, ενώ από τον Άγιο Νικόλαο είναι φέτος 25 ευρώ. Αξίζει επίσης να κάνει κανείς τον υπολογισμό του κόστους μιας τετραμελούς οικογένειας για μια εκδρομή στη Σπιναλόγκα που ξεπερνάει τα 200 ευρώ, αν υπολογίσει κανείς και το λεωφορείο ως τον Αγιο Νικόλαο ή την Ελούντα, μαζί με ένα μπουκαλάκι νερό για τον καθένα. Για φαγητό στις ταβέρνες της περιοχής ούτε λόγος, παραπονιούνται οι εκπρόσωποι της εστίασης που προσπαθούν με τη σειρά τους να βρουν τρόπους να σώσουν τον προορισμό.
Τα παράπονα στον δήμαρχο
Επικοινωνήσαμε με τον δήμαρχο του Αγίου Νικολάου Μανώλη Μενεγάκη για να τον ρωτήσουμε πώς σκοπεύει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, ο οποίος μας είπε: «Είναι μια τιμολογιακή πολιτική που έχει αποφασιστεί αρκετά χρόνια πριν, από την εποχή που η κ. Λίνα Μενδώνη ήταν γενική γραμματέας του ΥΠΠΟ και εφαρμόστηκε τώρα. Κάθε χρόνο η επισκεψιμότητα στη Σπιναλόγκα έφτανε τις 400.000 διότι είναι ένα σπουδαίο μνημείο που έχει πάνω του πέντε ιστορικές εποχές από τα αρχαία χρόνια ως τα νεότερα και αξίζει τα χρήματα του εισιτηρίου. Η απότομη αύξηση της τιμής όμως, στην οποία το δημοτικό συμβούλιο ήταν αντίθετο, έχει δημιουργήσει σοκ στην τοπική κοινωνία και το ΥΠΠΟ πρέπει να επανεξετάσει το θέμα». Για τον βαθμό της μείωσης των επισκεπτών ο δήμαρχος ήταν πιο φειδωλός, αν και αναγνωρίζει σαφώς το πρόβλημα. «Οι πληροφορίες μου είναι ότι υπάρχει μείωση όχι ραγδαία, αλλά υπαρκτή. Αυτό που ζητάμε ως τοπική κοινωνία είναι να συνδυαστεί το ακριβό εισιτήριο της Σπιναλόγκας με τη δυνατότητα επίσκεψης στο ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου, έτσι ώστε με την πρόσθετη παροχή να απορροφηθεί η διαφορά».
«Δεν εμπίπτει στην πολιτική του ΥΠΠΟ η διασύνδεση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων με ενιαίο εισιτήριο» μας επισήμανε η πρόεδρος του Σωματίου Επαγγελματιών Ξεναγών Κρήτης και Σαντορίνης Ελένη Σαμαριτάκη στην επικοινωνία μας μαζί της, διατηρώντας τις επιφυλάξεις της για τη λύση που προτείνει ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου. Οσο για την μείωση της επισκεψιμότητας στη Σπιναλόγκα, ήταν παραπάνω από ξεκάθαρη: «Υπάρχει αισθητή μείωση στις οργανωμένες εκδρομές μετά τη μεγάλη και απότομη αύξηση του εισιτηρίου. Παρατηρείται συχνά το μισό γκρουπ των επισκεπτών που αποβιβάζεται στο νησί να παραμένει εκτός του αρχαιολογικού χώρου για να αποφύγει το εισιτήριο, περιμένοντας το άλλο μισό γκρουπ στην προβλήτα μέχρι να τελειώσει. Η οικονομική κρίση στην Ευρώπη έχει επίπτωση στη γενικότερη μείωση των εκδρομών στην Κρήτη. Με αυτό το δεδομένο δεν μπορείς να αυξάνεις το εισιτήριο στη Σπιναλόγκα από τα 4 ευρώ (παλαιότερα) στα 8 ευρώ και φέτος ξαφνικά να φτάνεις στα 20 ευρώ χωρίς να έχεις λύσει το πρόβλημα των βασικών υποδομών του νησιού σε νερό, ηλεκτρικό και χωρίς να έχεις κατασκευάσει σωστή προβλήτα. Δεν γίνεται στην αρχή της σεζόν οι δύο τουαλέτες του νησιού να τίθενται συχνά εκτός λειτουργίας επειδή δεν υπάρχει νερό» μας είπε η κ. Σαμαριτάκη συμπληρώνοντας ότι «είναι επίσης συχνό το φαινόμενο πλοιαρίων που ναυλώνονται για να κάνουν τον γύρο του νησιού χωρίς να αποβιβάζεται κανένας επισκέπτης».
Χαρακτηρίζοντας τη γενικότερη τουριστική κίνηση φέτος στην Κρήτη «χαμηλότερη των προσδοκιών» τόνισε ότι αυτό που λείπει είναι ο ποιοτικός τουρισμός, επισημαίνοντας ότι «οι πολυπληθείς τουρίστες που βλέπουμε στους δρόμους και δημιουργούν την εντύπωση μιας εξαιρετικής χρονιάς στην πραγματικότητα είναι τουρίστες με πακέτα all inclusive ή επιβάτες κρουαζιερόπλοιων που βιάζονται να γυρίσουν στο πλοίο για να μη χάσουν το γεύμα».
Η βαριά σκιά του βράχου
Η νησίδα της Σπιναλόγκας δεν είναι μόνο ένας αρχαιολογικός χώρος με πολλά στρώματα ιστορίας και πολιτισμών. Είναι ένας «ιερός» τόπος διεθνούς σημασίας, έχοντας εγγραφεί στη συλλογική μνήμη ως τόπος μαρτυρίας εκατοντάδων ανθρώπων που εξορίστηκαν, έζησαν και πέθαναν ξεχασμένοι, κοινωνικά απομονωμένοι και στιγματισμένοι από τη νόσο του Χάνσεν, το θεριό, τη λέπρα. Ο μικρός βράχος στον κόλπο του Μιραμπέλου. Είναι ένας τόπος-μη τόπος, μια no man’s land πάνω στην οποία μετρήθηκαν φοβερές αδικίες εις βάρος αθώων πολιτών, ακόμη και εις βάρος παιδιών που γεννήθηκαν από χανσενικούς γονείς και σήκωσαν στις μικρές πλάτες τους όλο τον κοινωνικό ρατσισμό μιας εποχής που δεν έχουμε δικαίωμα να ξεχάσουμε. Από το 2005 που η Βικτόρια Χίσλοπ έγραψε το «Νησί», το παγκόσμιο δέος για την πολιτεία των λεπρών έφερε χιλιάδες επισκέπτες που συγκλονίστηκαν από τον τόπο και ήρθαν πολλές φορές ακόμη, έφερε επισκέπτεςπροσκυνητές που έδωσαν νέα πνοή στο συλλογικό αίτημα να μην ξεχάσουμε ποτέ αυτούς που στείλαμε να πεθάνουν εκεί. Κάθε πράξη που περιορίζει τον σκοπό που επιτελεί η Σπιναλόγκα είναι μια απόφαση ντροπιαστική ενάντια στον πολιτισμό και στην ανθρωπιά μας.
400.000
επισκέπτες ετησίως έρχονταν στη Σπιναλόγκα, νούμερο που συρρικνώνεται δραματικά μετά τη μεγάλη αύξηση του εισιτηρίου
50%
τουλάχιστον έχει μειωθεί η ροή των επισκεπτών στο νησί από τις αρχές της φετινής σεζόν, σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες
€200
και παραπάνω είναι πλέον το κόστος της επίσκεψης στη Σπιναλόγκα για μια τετραμελή οικογένεια, χωρίς έξοδα φαγητού
