Οι πλανητικές εξελίξεις και τα επόμενα χρόνια θα επηρεάζονται – καθορίζονται τα μάλα από τις κινήσεις των ΗΠΑ. Οι επιλογές στην εξωτερική πολιτική, όπως και σε όλες τις προηγούμενες περιόδους της ιστορίας των ΗΠΑ, θα εξαρτηθούν κυριολεκτικά από τις εγχώριες κοινωνικές διεργασίες. Η κυβέρνηση που κατευθύνει την εξωτερική πολιτική είναι αναγκασμένη –λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες ελιγμών και in ultima istanza– να την υπηρετήσει με τα μέσα και τις μεθόδους που προσιδιάζουν στον κοινωνικοπολιτικό και κοινωνικοϊστορικό χαρακτήρα των δρώντων πολιτικών υποκειμένων.
Η συναίνεση της κοινωνίας στην ασκούμενη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ήταν πάντοτε καθοριστική, τουλάχιστον μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γενικά θετικά διακείμενη (δημιουργία της Αυτοκρατορίας) ή και αντίθετη κατά περιόδους (Βιετνάμ).
Ομως τα τελευταία χρόνια –ειδικά με τον ερχομό του 21ου αιώνα– η αμερικανική κοινή γνώμη άρχισε να εκφράζει όλο και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια για τις στρατηγικές επιλογές των αρχηγεσιών της χώρας.
Το διεθνές οικονομικό σύστημα που κατά βάση δημιούργησαν οι ΗΠΑ δεν λειτούργησε υπέρ της μακροχρονίως, όπως σχεδίαζαν. Η παγκοσμιοποίηση έχει εξαθλιώσει αυτούς που υποτίθεται ότι ήταν οι κυρίαρχοι (τις Ηνωμένες Πολιτείες) και ενίσχυσε αυτούς που υποτίθεται ότι υπέφεραν από αυτήν (την Κίνα). Κατέστρεψε τη μεσαία τάξη, αποβιομηχάνισε τη χώρα και ανέπτυξε επικίνδυνες εξαρτήσεις από τους εχθρούς της, από ναρκωτικά μέχρι το ταπεινότερο αντικείμενο που χρειάζεται το αμερικανικό νοικοκυριό.
Ο κίνδυνος δεν έρχεται από έξω, αλλά από μέσα. Το City on the Hill καίγεται. Η ποιότητα ζωής έχει επιδεινωθεί σε σημείο να καταθλίβει τους Αμερικανούς και να τους κάνει να μην εμπιστεύονται τους θεσμούς τους. Η μετανάστευση είναι εκτός ελέγχου. Το χρέος έχει πάρει αστρικές διαστάσεις (124% του ΑΕΠ, 36 χιλιάδες δισ. δολάρια το 2024), δεν είναι δυνατόν να αποπληρωθεί, περιορίζει την ικανότητα δαπανών, στρεβλώνει την οικονομία. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι διεφθαρμένη από μια ακριβή και αντισυνταγματι
Ενας υποδόριος εμφύλιος πόλεμος εκτυλίσσεται καθημερινά σε όλα τα επίπεδα: από την εκπαιδευτική πολιτική μέχρι το βασικό δικαίωμα των γυναικών στις αμβλώσεις
κή γραφειοκρατία. Η τεχνοκρατία και η πρωτοκαθεδρία των ειδικών απέτυχαν γιατί υπαγορεύουν λύσεις που είναι αντίθετες με την κοινή λογική. Οι επαγγελματικές και διευθυντικές ελίτ των προαστίων σκοπεύουν να επιβάλουν τον παρακμιακό τρόπο ζωής τους στην υπόλοιπη χώρα, την οποία μισούν, μαζί με την ιστορία της. Ο γουοκισμός από τη μια μεριά και οι ακραίοι δεξιοί ριζοσπάστες από την άλλη έχουν κατακτήσει τις κορυφές του πολιτισμού και της κοινωνίας, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι τα πανεπιστήμια, από τη διοίκηση έως τις εταιρείες. Ο κίνδυνος είναι ότι μέσα σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχει σημείο συζήτησης μεταξύ αυτών των ομάδων που κυριαρχούν στη χώρα. Ο πραγματικός εχθρός είναι εντός των πυλών. Ενας υποδόριος εμφύλιος πόλεμος εκτυλίσσεται καθημερινά σε όλα τα επίπεδα: από την εκπαιδευτική πολιτική μέχρι το βασικό δικαίωμα των γυναικών στις αμβλώσεις. Τα states όλο και περισσότερο διαφοροποιούνται το ένα από το άλλο ως προς τις πολιτικές και πολιτισμικές επιλογές τους, ανάλογα με τις ιδεολογικές τοποθετήσεις της πλειονότητας των κατοίκων τους. Ο εχθρός μπορεί να δηλώνεται ότι είναι η Κίνα, αλλά πρέπει πρώτα να σωθεί η Αμερική για να την αντιμετωπίσει.
Η αυταρχικότητα, η ανομία και οι ανισότητες πλούτου έχουν αυξηθεί στις ΗΠΑ και θα συνεχίζουν να αυξάνονται με τις επιλογές του προέδρου Τραμπ.
Ολο και περισσότερο πιθανό φαίνεται να συμβεί το σενάριο με βάση το οποίο υποστηρίζεται ότι ο Τραμπ θα κάνει την Αμερική φτωχή και αυταρχική. Ο υπερμεγέθης εγωισμός του προέδρου, ο αδίστακτος λαϊκισμός του, η αλαζονική χρήση εξουσίας, η δυσπιστία του για την επιστήμη και τον πολιτισμό, οι συγκρούσεις συμφερόντων και η αδύναμη προσήλωσή του στις δημοκρατικές αρχές θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε οικονομική και πολιτική παρακμή. Το δολάριο θα κινδύνευε έτσι να χάσει την ιδιότητά του ως παγκόσμιου νομίσματος αναφοράς. Τα ενδιάμεσα βήματα σε αυτή την πτώση θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: την κατάργηση της ανεξαρτησίας της Fed, τη μείωση των φόρων στο εισόδημα και στα κέρδη των επιχειρήσεων που θα προκαλούσε έκρηξη του δημόσιου χρέους και μια οικονομική κρίση που θα διαβρώσει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών και θα υπονόμευε τον πλούτο των αμερικανικών οικογενειών.
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι, από διεθνή σκοπιά, οι Ηνωμένες Πολιτείες χάνουν έδαφος. Παρ’ όλα αυτά, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να έχουν τη μεγαλύτερη οικονομία και τον πιο ισχυρό στρατό στον κόσμο. Επίσης, ενώ ο κόσμος μπορεί να γίνεται πολυπολικός, πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν είναι ακόμη. Και δεν είναι δεδομένο ότι θα γίνει έτσι στο άμεσο μέλλον. Η εγχώρια δυσαρέσκεια στις ΗΠΑ προς κάθε τι θεσμικό αποτελεί τον θανάσιμο κίνδυνο για τη μεγάλη χώρα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
*Διδάκτορας Διεθνούς Οικονομίας
Διαβάστε επίσης
Ανάπτυξη με φοροαφαίμαξη και δανεικά
5ο Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ: Ζυμώσεις και προαναγγελία αποχωρήσεων…υπό προϋποθέσεις
Πλημμύρισε η αγορά με προϊόντα «βαφτισμένα» ελληνικά
Αφήνουν ευρωπαϊκά κονδύλια γιατί δεν έχουν… μίζα και αναθέσεις – Την Κυριακή στο Documento
