Επικίνδυνα όρια αγγίζει ο πόλεμος Ισραήλ–Ιράν, με την επιλογή των εκατέρωθεν στόχων να δείχνει ότι η σύγκρουση κινείται πλέον πέρα από τις παραδοσιακές κόκκινες γραμμές. Μετά και την αμερικανική επίθεση κατά τριών ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων (Νατάνζ, Φορντό και Ισφαχάν), την οποία πανηγύρισε το Ισραήλ, η έκταση και το βάθος των συνεπειών απειλούν να ξεπεράσουν το καθιερωμένο γεωπολιτικό πλαίσιο, με απρόβλεπτες επιπτώσεις για ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να παρακολουθεί με ανησυχία.
Οι δύο ορκισμένοι εχθροί έχουν εγκαταλείψει τον «σκιώδη πόλεμο» μέσω πληρεξουσίων, αντικαθιστώντας τον με άμεσες επιθέσεις. Η Τεχεράνη προχώρησε για πρώτη φορά σε εκτόξευση σύγχρονων βαλλιστικών πυραύλων με στόχο στρατιωτικές και μυστικές εγκαταστάσεις σε όλο το Ισραήλ, μεταξύ των οποίων φέρεται ότι ήταν κτίριο της κεντρικής στρατιωτικής διοίκησης και η έδρα της Μοσάντ. Νωρίτερα το Τελ Αβίβ είχε εξαπολύσει επιθέσεις σε στρατιωτικούς στόχους, σε εγκαταστάσεις πυρηνικού προγράμματος και σε κτίρια της κρατικής ραδιοτηλεόρασης στο κέντρο της Τεχεράνης, με στόχο να πλήξει την επικοινωνιακή υποδομή του Ιράν, αλλά και σε πανεπιστήμιο.
«Φωλιά» πυρηνικών
Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ότι μονάδες κομάντος της Μοσάντ διείσδυσαν στο κεντρικό Ιράν πριν από την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών και ανέπτυξαν οπλικά συστήματα ακριβείας κοντά σε ιρανικές συστοιχίες αεράμυνας, οι οποίες ενεργοποιήθηκαν κατά τη στιγμή της επίθεσης. Συστήματα προηγμένης στρατιωτικής τεχνολογίας τοποθετήθηκαν σε οχήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την καταστροφή ευαίσθητων αμυντικών στόχων κατά την εξέλιξη της επιχείρησης. Παρά τις σοβαρές ζημιές στο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου του Νατάνζ, η υπόγεια εγκατάσταση του Φουρντού παραμένει προς το παρόν ανέπαφη και αποτελεί το πιο οχυρωμένο σημείο του ιρανικού προγράμματος, χτισμένο μέσα σε βουνό. Για την καταστροφή του απαιτούνται εξειδικευμένες δυνατότητες που μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν, όπως η «υπερ-βόμβα» GBU-57 MOP (Massive Ordnance Penetrator) – την οποία και χρησιμοποίησαν οι ΗΠΑ στο πλήγμα της Κυριακής- και αεροσκάφη B-2.
Στις 13 Ιουνίου το Ισραήλ, που θεωρείται ότι διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο, ξεκίνησε ένα κύμα επιθέσεων στο Ιράν υπό την επωνυμία επιχείρηση «Rising Lion» (Εγειρόμενος Λέων) –αποτελεί αναφορά σε εδάφιο της Βίβλου που υπόσχεται νικηφόρο μέλλον σε ένα ισχυρό Ισραήλ– με δηλωμένο στόχο την παρακώλυση του πυρηνικού προγράμματος και των δυνατοτήτων της Ισλαμικής Δημοκρατίας για επιθέσεις μεγάλου βεληνεκούς.
Παρόλο που η διεθνής κοινότητα εκφράζει διαχρονικά την επιθυμία για μια αποπυρηνικοποιημένη Μέση Ανατολή, προωθώντας τη σταθερότητα και τη μείωση των στρατιωτικών εντάσεων στην ευρύτερη περιοχή, το Ισραήλ συνεχίζει να λειτουργεί εκτός του πλαισίου των διεθνών συνθηκών μη διάδοσης πυρηνικών όπλων. Το Τελ Αβίβ δεν έχει υπογράψει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων (NPT) –το Ιράν προανήγγειλε την αποχώρησή του από αυτήν– διατηρώντας μια στρατηγική αμφιβολίας που του επιτρέπει να κατέχει πυρηνικό οπλοστάσιο χωρίς επίσημες δεσμεύσεις για επιθεωρήσεις ή διαφάνεια.
Καθώς επανήλθε στο προσκήνιο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, μολονότι το Ισραήλ επιμένει ότι η Τεχεράνη βρισκόταν επικίνδυνα κοντά στην απόκτηση πυρηνικής βόμβας και έπρεπε να προχωρήσει σε «προληπτικά χτυπήματα» για να αποτρέψει το «σημείο χωρίς επιστροφή», η Ουάσινγκτον φαίνεται να έχει καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα. Πηγές του αμερικανικού συστήματος πληροφοριών φέρονται να υποστηρίζουν ότι το Ιράν δεν διαθέτει ενεργό πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικού όπλου. Οι αμερικανικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για χρονοδιάγραμμα έως και τριών ετών, εφόσον η Τεχεράνη αποφάσιζε να επιταχύνει την ανάπτυξη ενός όπλου και του απαραίτητου συστήματος μεταφοράς.
Μετά τις ισραηλινές επιθέσεις εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων και τις στοχευμένες δολοφονίες Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων και βασικών μελών των Ενόπλων Δυνάμεων, το Ιράν ανταπέδωσε με μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων και drones εναντίον του Τελ Αβίβ και της Ιερουσαλήμ. Το πρώτο κύμα αποτελούνταν από περίπου 200 βαλλιστικούς πυραύλους και 200 drones. Η σύγκρουση κλιμακώθηκε, με τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας του Ισραήλ να αποτρέπουν τις περισσότερες επιθέσεις, όχι όμως όλες. Η Τεχεράνη βρήκε τρόπο να «τρυπήσει» το πολυδιαφημισμένο σύστημα Iron Dome (Σιδερένιος Θόλος) χτυπώντας μέχρι το λιμάνι της Χάιφα και το Τελ Αβίβ.
Η επιτυχία του Ιράν να διαπεράσει την πανάκριβη ισραηλινή αεράμυνα αποδίδεται κατά τους ειδικούς τόσο στις τεχνικές προδιαγραφές των βαλλιστικών πυραύλων που χρησιμοποιήθηκαν όσο και στη στρατηγική επίθεσης κορεσμού που εφαρμόστηκε. Τα νέα προηγμένα όπλα λειτούργησαν εκτός των επιχειρησιακών ορίων του συστήματος Iron Dome, το οποίο βρέθηκε να λειτουργεί υπό έντονη πίεση. Η μαζική, ταυτόχρονη εκτόξευση δεκάδων πυραύλων κατέστησε την άμυνα λιγότερο αποτελεσματική, καθώς ακόμη και υψηλά ποσοστά αναχαίτισης ανά βλήμα δεν αρκούν όταν ο συνολικός όγκος της επίθεσης υπερβαίνει την αποτρεπτική ικανότητα του συστήματος. Από τους περίπου 200 πυραύλους που εκτοξεύθηκαν, 40 με 50 κατόρθωσαν να πλήξουν ισραηλινό έδαφος αποκαλύπτοντας ένα κενό ασφάλειας που έως τώρα θεωρείτο καλυμμένο.
Εξελιγμένοι πύραυλοι
Το Ιράν αποκάλυψε ότι στο πρόσφατο κύμα επιθέσεων κατά του Ισραήλ χρησιμοποίησε πρώτη φορά τον νέο εξελιγμένο βαλλιστικό υπερ-υπερηχητικό πύραυλο Haj Qassem, ένα προηγμένο στρατηγικό όπλο με βεληνεκές 1.200 έως 1.400 χιλιομέτρων και εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα.
Ο πύραυλος πήρε το όνομά του από τον υποστράτηγο Κασέμ Σουλεϊμανί, τον πρώην επικεφαλής της Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης, ο οποίος σκοτώθηκε σε αμερικανική επιχείρηση στο Ιράκ το 2020 κατόπιν εντολής του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Haj Qassem είναι εξοπλισμένος με στερεά καύσιμα, προηγμένο σύστημα πλοήγησης και πολεμική κεφαλή που μπορεί να αλλάζει πορεία κατά την τερματική φάση πτήσης, ώστε να αποφεύγει αντιαεροπορικά συστήματα. Ο Ιρανός υπουργός Αμυνας, στρατηγός Αζίζ Νασιρζαντέχ σε συνέντευξή του στις 4 Μαΐου είχε δηλώσει ότι ο πύραυλος μπορεί να διαπερνά τα συστήματα Patriot, Arrow και THAAD που χρησιμοποιούνται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η αποκάλυψη της χρήσης του εκλαμβάνεται από στρατιωτικούς αναλυτές ως μήνυμα τεχνολογικής και επιχειρησιακής υπεροχής του Ιράν στην περιοχή. Σε άλλη ιρανική επίθεση εκτοξεύτηκαν οι μεγάλου βεληνεκούς πύραυλοι Sejil, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν στόχους σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων.
Το Ιράν έχει επίσης ενσωματώσει στο οπλοστάσιό του πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς, όπως οι Fattah-1 και Kheibar Shekan, τους οποίους χρησιμοποίησε στην απάντησή του για τα ισραηλινά χτυπήματα. Ο Fattah-1 διαθέτει εμβέλεια περίπου 1.000 χιλιομέτρων και είναι σχεδιασμένος για να μεταφέρει συμβατικές ή πιθανώς ειδικές κεφαλές με σχετικά υψηλή ακρίβεια. Από την άλλη, ο Kheibar Shekan, ο οποίος θεωρείται εξέλιξη προηγούμενων μοντέλων, διαθέτει βελτιωμένα χαρακτηριστικά στο σύστημα καθοδήγησης και αντιμέτρων, που τον καθιστούν ικανό να διασπά τις αντιπυραυλικές άμυνες όπως ο Iron Dome και τα συστήματα Patriot του Ισραήλ. Το Ιράν είχε χρησιμοποιήσει τον εν λόγω πύραυλο και σε προηγούμενες επιθέσεις του εναντίον του Ισραήλ, όπως στην 1η Οκτωβρίου 2024 κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «True Promise 2».
Από την πλευρά τους, οι ισραηλινές Ενοπλες Δυνάμεις δεν θεωρούν τους πυραύλους αυτούς τεχνολογικά εξελιγμένους ή υψηλής ακρίβειας. Το Ισραήλ έχει τονίσει ότι το Ιράν δεν διαθέτει υπερηχητικούς πυραύλους και πως τα όπλα που χρησιμοποιεί στηρίζονται σε συμβατική τεχνολογία, χωρίς δυνατότητες καθοδήγησης σε στόχους με ακρίβεια.
Διαβάστε επίσης
Ιράν: Οι ΗΠΑ βομβάρδισαν τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις – «Εξαλείφθηκαν» δήλωσε ο Τραμπ
Αποκάλυψη Αxios: Η επικοινωνία Τραμπ με Ιράν απέτυχε μετά την απώλεια επαφής με τον Χαμενεΐ
