Θα ξεχάσουν εύκολα οι Ευρωπαίοι τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς της Γάζας;

Το Ισραήλ δεν πρέπει να βασίζεται στο ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ξεχάσουν γρήγορα τους θανάτους δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων στη Γάζα, ακόμη και αν η ειρηνευτική συμφωνία του Ντόναλντ Τραμπ καταφέρει να τερματίσει τον πόλεμο.

Αυτή είναι η ειλικρινής ιδιωτική άποψη διπλωματών, πολιτικών και αξιωματούχων στις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και αλλού – όπως αναφέρει το Politico – οι οποίοι είναι πεπεισμένοι ότι οι προσπάθειές τους να πιέσουν το Ισραήλ για εκεχειρία έχουν αποδώσει – και πρέπει να συνεχιστούν.

Μετά από δύο χρόνια πολέμου, πολλοί από αυτούς αισθάνονται ανακουφισμένοι που οι Ισραηλινοί όμηροι είναι ελεύθεροι και ότι υπάρχει επιτέλους ελπίδα για ειρήνη. Αλλά μιλώντας στο Politico, ορισμένοι εξέφρασαν αμφιβολίες για βασικά σημεία της πρωτοβουλίας του προέδρου των ΗΠΑ και δήλωσαν ότι είναι πολύ νωρίς για να μειωθεί η διπλωματική πίεση στην ισραηλινή κυβέρνηση, κυρίως επειδή οι δικοί τους ψηφοφόροι δεν είναι ακόμη έτοιμοι να προχωρήσουν.

Η καταστροφή της Γάζας και οι θάνατοι περισσότερων από 67.000 ανθρώπων απαιτούν λογοδοσία, δικαιοσύνη και ένα κατάλληλα χρηματοδοτούμενο σχέδιο ανοικοδόμησης, δήλωσαν καθώς υπογράφηκε στην Αίγυπτο η συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου που ακολούθησε τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. «Η πίεσή μας εξακολουθεί να είναι σημαντική», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, που δεν κατονομάστηκε, όπως και άλλοι που αναφέρονται εδώ, για να μιλήσει ειλικρινά. «Αν θέλουμε να άρουμε όλη την πίεση, τότε το Ισραήλ πρέπει να ανταποκριθεί».

Τα τελευταία δύο χρόνια, ο πόλεμος στη Γάζα έχει διχάσει έντονα τις κοινωνίες σε όλη την Ευρώπη και έχει προκαλέσει διχασμό στην πολιτική στα υψηλότερα επίπεδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθώς η ανθρωπιστική κρίση επιδεινώθηκε στη Γάζα, φιλοπαλαιστινιακές διαμαρτυρίες κατέκλυσαν τις ευρωπαϊκές πόλεις, ενώ οι αντισημιτικές επιθέσεις σε συναγωγές και άλλους εβραϊκούς χώρους αυξήθηκαν.

Οι ηγέτες της ΕΕ έχασαν σταθερά την υπομονή τους, κατηγορώντας την κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου για τη δημιουργία ενός «ανθρωπογενούς λιμού» στη Γάζα με τη δικαιολογία της διάλυσης της Χαμάς.

Η Γαλλία του Εμανουέλ Μακρόν ηγήθηκε μιας προσπάθειας για την αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης σε ειδική διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών τον περασμένο μήνα, ενισχύοντας τις διεθνείς εκκλήσεις προς το Ισραήλ να τερματίσει την επίθεσή του και να επιτρέψει την εισροή βοήθειας στη Γάζα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μια σειρά κυρώσεων και ποινών που αποσκοπούν στο να πλήξουν το εμπόριο και τη συνεργασία με το Ισραήλ. Τελικά, οι 27 χώρες μέλη της ΕΕ διαφώνησαν μεταξύ τους και δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία για την εισαγωγή των μέτρων, αν και τα σχέδια παραμένουν στον αέρα.

Η διαμάχη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών είναι πιθανό να συνεχιστεί καθώς η ΕΕ ζυγίζει τώρα εάν θα άρει την απειλή κυρώσεων.

Μια ευκαιρία επανεκκίνησης

Η εμπνευσμένη από τον Τραμπ συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ομηρίας άνοιξε ένα παράθυρο για μια επαναφορά στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ευρώπης. Αυτή την εβδομάδα, ο νέος πρέσβης του Ισραήλ στην ΕΕ δήλωσε στο Politico ότι η ΕΕ θα πρέπει τώρα να άρει όλες τις απειλές κυρώσεων και να αποκαταστήσει την πλήρη διμερή συνεργασία, επειδή η εκεχειρία σήμαινε ότι δεν υπήρχε λόγος να παραμείνουν σε ισχύ οι περιορισμοί.

Ερωτηθείσα εάν η ΕΕ συμφωνούσε, μια εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν επιφυλακτική. Δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ότι η αλλαγή πρακτικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναθεώρηση των προτάσεων και των μέτρων που έχουν ήδη επιβληθεί στο Ισραήλ. Αλλά αυτό δεν θα συμβεί μέχρι να συναντηθούν οι υπουργοί των εθνικών κυβερνήσεων την επόμενη εβδομάδα, πρόσθεσε. «Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί».

Υπογραμμίζοντας τη σημασία, η επίτροπος της ΕΕ που είναι υπεύθυνη για την ανθρωπιστική βοήθεια, Χάτζα Λάχμπιμπ, έγραψε στο X ότι η απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων τη Δευτέρα ήταν «μόνο το πρώτο βήμα», προσθέτοντας: «Η βοήθεια πρέπει να φτάσει επειγόντως στους Παλαιστίνιους σε μεγάλη κλίμακα στη Γάζα και η επερχόμενη ειρηνευτική σύνοδος κορυφής στην Αίγυπτο πρέπει να προσφέρει βιώσιμες πολιτικές λύσεις».

Οι ηγέτες της ΕΕ πρόκειται να συγκεντρωθούν για μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες στις 23 Οκτωβρίου, αλλά μέχρι στιγμής η ημερήσια διάταξη δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην αναθεώρηση της προσέγγισης της Ε.Ε. απέναντι στο Ισραήλ.

Διπλωμάτες δήλωσαν ότι πιστεύουν ότι η ευρωπαϊκή πίεση στο Ισραήλ έχει κάνει τη διαφορά, ειδικά η προσπάθεια του Μακρόν να αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης, και ότι είναι απρόθυμοι να εγκαταλείψουν αυτή την τακτική «Χωρίς να θέλω να το υπερεκτιμήσω, πιστεύω ότι οι ευρωπαϊκές προσπάθειες ήταν ένα γρανάζι στον μηχανισμό που οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.

Για πολλούς, ωστόσο, το βασικό κριτήριο για να επιτραπεί στην ΕΕ να χαλαρώσει την πίεση που ασκεί στο Ισραήλ είναι το αν οι Παλαιστίνιοι θα λάβουν τα τρόφιμα και τις προμήθειες που χρειάζονται επειγόντως. «Όλα εξαρτώνται από το αν η υποστήριξη που χρειάζεται η Γάζα θα φτάσει τελικά στους ανθρώπους εκεί», δήλωσε ένας αξιωματούχος ευρωπαϊκής κυβέρνησης. «Εάν ναι, η Επιτροπή θα αποσύρει την πρότασή της και αυτό είναι όλο».

Δικαιοσύνη και λογοδοσία

Καθώς ο Τραμπ και ο Νετανιάχου αντάλλαξαν αμοιβαία συγχαρητήρια στο Ισραήλ τη Δευτέρα, ορισμένοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες παρακολούθησαν την επίδειξή τους με μια αίσθηση δυσοίωνου προαισθήματος. Σε κάποιο σημείο, ο Τραμπ μάλιστα πρότεινε να δοθεί χάρη στον Νετανιάχου σε σχέση με τις κατηγορίες διαφθοράς που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό – μια κίνηση που συνέβαλε στην αίσθηση ότι ο Τραμπ θέλει να κοιτάζει μπροστά, όχι πίσω.

Ο αξιωματούχος που αναφέρθηκε παραπάνω τόνισε ότι το Ισραήλ πρέπει να λογοδοτήσει γι αυτό που ορισμένοι έχουν χαρακτηρίσει «γενοκτονία» στη Γάζα. «Αυτό που είναι πολύ σημαντικό σε μια ειρηνευτική διαδικασία είναι να αποδοθεί δικαιοσύνη και να αποδοθεί λογοδοσία. Ας μην ξεχνάμε ότι 60.000 αθώοι άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, ότι η Γάζα έχει καταστραφεί», είπαν.

Στο αποκορύφωμα της ανθρωπιστικής κρίσης, η γερμανική κυβέρνηση απαγόρευσε την εξαγωγή όπλων στο Ισραήλ που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη Γάζα. Τώρα, οι υπουργοί στο Βερολίνο ετοιμάζονται να επανεξετάσουν αυτά τα μέτρα για να δουν εάν οι συνθήκες επιτρέπουν την άρση των περιορισμών.

Στο Παρίσι, όπου η κυβέρνηση βρίσκεται σε μια περιδίνηση, εξακολουθεί να υπάρχει η επιθυμία να διατηρηθεί κάποια διαπραγματευτική ισχύς. «Πρέπει να διατηρήσουμε [την απειλή κυρώσεων] και να θέσουμε όρους για την άρση τους. Όλα όσα έχουν ληφθεί από τον Νετανιάχου έχουν γίνει υπό πίεση. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να μειώσουμε την πίεση», δήλωσε ένας πρώην Γάλλος αξιωματούχος. «Είναι πολύ πρόωρο».

Ένα μέλος του κοινοβουλίου από το κυβερνών Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας συμφώνησε ότι είναι πολύ νωρίς για να εξεταστεί η άρση των κυρώσεων. «Έχω την ισχυρή αίσθηση ότι η πίεση στο Ισραήλ θα εξακολουθεί να είναι απαραίτητη», δήλωσε ο βουλευτής.

Ο ρόλος της Ευρώπης

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιέζουν για έναν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία που ακολουθεί, απαιτώντας μια θέση στο προτεινόμενο από τον Τραμπ «συμβούλιο ειρήνης» που θα επιβλέπει τη διοίκηση της Γάζας. Ο Τραμπ ήταν ασαφής τη Δευτέρα σχετικά με τη σύνθεσή του, παραπέμποντας ερωτήσεις στον απεσταλμένο του Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος είπε ότι είχε πολλούς υποψηφίους.

Στις Βρυξέλλες υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός σχετικά με αυτό το νέο όργανο, εν μέσω ιδιωτικών υπονοιών ότι μπορεί απλώς να είναι μια ευκαιρία για τις δυτικές κατασκευαστικές εταιρείες να βγάλουν χρήματα ανοικοδομώντας τη Γάζα από τα ερείπια.

Το κόστος της ανοικοδόμησης έχει εκτιμηθεί σε περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ΕΕ είναι ένας σημαντικός δωρητής των Παλαιστινίων και τα κεφάλαιά της θα είναι ζωτικής σημασίας για την προσπάθεια ανάκαμψης.

Ωστόσο, οι αξιωματούχοι θέλουν επιρροή καθώς και τιμολόγια. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από ένας απλός πληρωτής. Η Ευρώπη πρέπει να παίξει τον ρόλο ενός έντιμου μεσίτη, όπως ήταν πάντα», δήλωσε ένα άτομο που συμμετείχε στις συζητήσεις στις Βρυξέλλες.

Ένας ανώτερος Βρετανός αξιωματούχος δήλωσε: «Το πρόβλημά μας θα είναι ότι οι ΗΠΑ θέλουν τη θέση αυτή, οπότε πώς μπορεί το Ηνωμένο Βασίλειο να παίξει κάποιο ρόλο;» Ένας δεύτερος ανώτερος αξιωματούχος δήλωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ένιωθε ότι είχε ιδιαίτερη ευθύνη να υποστηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία ως αποτέλεσμα του ιστορικού ρόλου της Βρετανίας στην περιοχή.

Δυστυχώς, η αδυναμία της ΕΕ μέχρι στιγμής να συμφωνήσει στην επιβολή κυρώσεων ή ποινών στο Ισραήλ φαίνεται να έχει αποδυναμώσει την επιρροή της στην περιοχή. Ένας διπλωμάτης από μια χώρα του Κόλπου δήλωσε ότι η ΕΕ «έλειπε» κατά τη διάρκεια της κρίσης και ότι δεν ήταν καθόλου σαφές ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος που θα μπορούσε να έχει το μπλοκ, αν θα μπορούσε να έχει.

Εν μέρει, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να φαίνονται ανίσχυροι ή απόντες από την ειρηνευτική διαδικασία στη Γάζα, επειδή οι διαιρέσεις για τη Μέση Ανατολή έχουν τη δυνατότητα να εκτροχιάσουν τις πολιτικές τους ατζέντες στο εσωτερικό.

Μια τρομοκρατική επίθεση σε μια συναγωγή στο Μάντσεστερ νωρίτερα αυτόν τον μήνα κατέδειξε με θλιβερό τρόπο πώς ο πόλεμος στη Γάζα έχει διαλύσει τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε όλη την Ευρώπη, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές έχουν βγει στους δρόμους για να διαδηλώσουν κατά των δεινών των Παλαιστινίων στη Γάζα.

«Η πολιτική της Μέσης Ανατολής θα αποτελέσει μέρος των εθνικών εκλογών», δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ που αναφέρθηκε παραπάνω. «Είναι εξαιρετικά πολωτικό. Έτσι, αν η Ευρώπη δεν έχει θετικό ρόλο να διαδραματίσει, θα πληρώσει ένα τίμημα».

Οι νέες γενιές που αρχίζουν να ψηφίζουν έχουν μεγαλώσει παρακολουθώντας τις φρικαλεότητες του πολέμου να μεταδίδονται στα smartphone τους. «Γι’ αυτό, αν δεν υπάρχει δικαιοσύνη και λογοδοσία, δεν ξέρω τι θα συμβεί, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης», είπε ο αξιωματούχος. «Δεν είναι το τέλος. Είναι η αρχή».

Πηγή: Politico