Με την οικονομία εύθραυστη ο αδιάλλακτος φονταμενταλιστής πρόεδρος δεν διανύει και τις καλύτερες μέρες του.
Ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας μοιάζει ακλόνητος. Με δεκαπέντε χρόνια στον προεδρικό θώκο και έχοντας επιβιώσει από φυλάκιση και πραξικόπημα, ο άλλοτε φιλόδοξος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης ακολουθεί αμφιλεγόμενη πολιτική σε εσωτερικό και εξωτερικό.
Αν και η Τουρκία είναι σημαντικός περιφερειακός παίκτης, το κοινωνικό της οικοδόμημα καταρρέει υπό το βάρος της μεγαλομανίας του «σουλτάνου», ανεξάρτητα αν αυτό του κοστίσει το πολιτικό του μέλλον.
Πάγια τακτική του Ερντογάν είναι να ανοίγει πολλαπλά μέτωπα στο εξωτερικό εκμεταλλευόμενος τους διεθνείς ανταγωνισμούς ώστε να αποκομίσει οφέλη. Η πρόσφατη απόπειρα ωστόσο να παίξει με τους «μεγάλους» δεν καρποφόρησε αλλά μάλλον του γύρισε μπούμερανγκ. Ενώ προσπάθησε να συνομιλήσει αρκετές φορές με τη νέα διοίκηση στις ΗΠΑ, όταν επιτεύχθηκε η τηλεφωνική επικοινωνία ο Αμερικανός πρόεδρος του ανακοίνωσε την αναγνώριση της γενοκτονίας της Αρμενίας.
Από τότε έχει εντείνει την αντιδυτική του ρητορική. Εξερράγη εναντίον του Τζο Μπάιντεν –αναθεωρώντας αργότερα τη στάση του ενόψει της συνάντησής τους στο περιθώριο της σύσκεψης του ΝΑΤΟ– και της Αυστρίας επειδή έδειξαν σημάδια αλληλεγγύης με το Ισραήλ. Σημειώνεται ότι το ίδιο έπραξε και η καγκελάριος Μέρκελ, χωρίς όμως να προκαλέσει τις ίδιες αντιδράσεις…
«Κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι έτσι τα πράγματα» λέει στο Documento ο Αχμέτ Ερντί Οζτούρκ, λέκτορας Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. «Αλλά παρά τις δυσκολίες θα συνεχίσει αυτή την αντιδυτική, λαϊκιστική ρητορική, με μοναδικό σκοπό να ενισχύσει τους συντηρητικούς υποστηρικτές του στο εσωτερικό της Τουρκίας, πράγμα που θα στοιχίσει ακριβά στον τουρκικό λαό».
Ακραία ρητορική
Το κύριο πρόβλημά του, από το οποίο θέλει να αποπροσανατολίσει εντός των τειχών, είναι η παραπαίουσα οικονομία. Ο πληθωρισμός εξαφανίζει την αγοραστική δύναμη των πολιτών, το τουρκικό νόμισμα χάνει σε αξία, ενώ σοβαρή κριτική δέχεται εσχάτως από την αντιπολίτευση για τα «αγνοούμενα» 128 δισ. δολάρια σε συνάλλαγμα στην τράπεζα της Τουρκίας. Αυτή η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο ο Ερντογάν θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ακραία ρητορική. «Στην πραγματικότητα, με την εύθραυστη οικονομία και την πολιτική κρίση ο Ερντογάν θα ανεβάσει τους τόνους του περισσότερο από ποτέ» λέει ο Αχμέτ Οζτούρκ.
Πριν από την τελευταία σύγκρουση στη Γάζα η Τουρκία είχε αναλάβει ενεργό ρόλο στην προσέγγιση της παλαιστινιακής πλευράς με το Ισραήλ όσο και στην προσέγγιση των αντιμαχόμενων παλαιστινιακών οργανώσεων. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τον Σεπτέμβριο του 2020 η Φατάχ και η Χαμάς είχαν συναντηθεί για να διαπραγματευτούν μια λύση στη διαμάχη τους με τη διαμεσολάβηση της τουρκικής κυβέρνησης.
Αυτή η κίνηση ήρθε στο πλαίσιο της προσπάθειας του Ερντογάν να πλασαριστεί ως παγκόσμιος ηγέτης στον μουσουλμανικό κόσμο.
Ο Αχμέτ Οζτούρκ θεωρεί ανεδαφικό να μιλάμε στον 21ο αιώνα για έναν και μοναδικό ηγέτη της παγκόσμιας μουσουλμανικής κοινότητας (ούμα). «Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι στην καινούργια χιλιετία υπάρχει μεγάλη πόλωση των μουσουλμάνων ανά την υφήλιο. Με αυτές τις περιστάσεις, συνυπολογίζοντας την τουρκοκεντρική αντίληψη του Ερντογάν για το ισλάμ, είναι σχεδόν αδύνατον να αναδειχτεί σε ηγέτη της παγκόσμιας ούμα».
Ωστόσο, προσθέτει ότι ανάμεσα στις χώρες που διαγκωνίζονται για τη μεγαλύτερη επιρροή στον μουσουλμανικό κόσμο λόγω της επιτυχημένης ρητορικής του έχει τη δυνατότητα «να επηρεάζει μουσουλμάνους σε πολύ διαφορετικές γωνιές του κόσμου». Επίσης υπογράμμισε ότι «η Τουρκία είτε μέσω των επίσημων θρησκευτικών υποθέσεών της είτε με τις ανεπίσημες θρησκευτικές της κοινότητες είναι πολύ ενεργή σε όλο τον κόσμο».
Πολιτικό τέλος ενόψει;
Έπειτα από 15 χρόνια στην εξουσία και με τη φθορά που αυτή επιφέρει είναι μάλλον φυσικό τα ποσοστά αυτοδυναμίας να αποτελούν μακρινή ανάμνηση. Είναι αυτό ένδειξη για την καθοδική πορεία του Ερντογάν; «Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε αν είμαστε στο τέλος της εποχής Ερντογάν» απαντά ο κ. Οζτούρκ.
«Το αδιαφανές και αυταρχικό καθεστώς του είναι συνεχώς υπό αναδιάταξη του συσχετισμού δυνάμεων και των ανεπίσημων συμμαχιών. Μέσα σε αυτές τις ανεπίσημες συμμαχίες δεν ξέρουμε ποιος είναι ο ρόλος του στρατού και της γραφειοκρατίας, δεν ξέρουμε τους προσανατολισμούς του βαθέος κράτους και αν το οικονομικό σύστημα υποστηρίζει τον Ερντογάν ή όχι.
Με αυτές τις συνθήκες, αν σκεφτούμε την ανταγωνιστική, αυταρχική δομή της Τουρκίας, κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί την επόμενη μέρα στη χώρα» υποστηρίζει, ενώ συμπληρώνει με νόημα ότι «ίσως συνεχίσουμε περισσότερα από δέκα χρόνια με τον Ερντογάν, ίσως αυτός να είναι ο τελευταίος του χρόνος».
