Η παράσταση «Μαρί Sklodowska Κιουρί» παρουσιάζει την περιπετειώδη ζωή μιας γυναίκας η οποία επαναπροσδιόρισε τα όρια της επιστήμης, βραβεύτηκε με δύο Νόμπελ και υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές μορφές του 20ού αιώνα. Πέρασε δύσκολα παιδικά και εφηβικά χρόνια στην υπό τσαρική κατοχή Βαρσοβία. Σπούδασε με μεγάλες δυσκολίες ενώ ζούσε σε ένα μικρό παταράκι στο Παρίσι και έτρωγε ψωμί με βούτυρο για να επιβιώσει. Ηταν η πρώτη γυναίκα που κατάφερε να αποκτήσει έδρα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Οταν το 1911 βραβεύτηκε με δεύτερο Νόμπελ (το πρώτο ήταν για την έρευνα πάνω στη ραδιενέργεια) τα ΜΜΕ απέκρυψαν την είδηση και έστρεψαν την προσοχή τους στο «σκάνδαλο» της ερωτικής σχέσης της με ένα νεότερο άντρα. Αντιμετώπισε ρατσισμό ως γυναίκα και ως μετανάστρια από την Πολωνία.
Συνάντησα τον Θέμη Μουμουλίδη για να μιλήσουμε για τη θεατρική παράσταση που σκηνοθετεί (και υπογράφει το κείμενο με την Παναγιώτα Πανταζή) στο Σύγχρονο Θέατρο και είναι βασισμένη σε βιογραφικό υλικό, ντοκουμέντα και μαρτυρίες.
Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη δράσεις διαμαρτυρίας έξω από το κατειλημμένο Κτήριο Τσίλλερ του Εθνικού Θεάτρου. Τι σκέφτεστε για τον αγώνα των νέων ανθρώπων ενάντια στο προεδρικό διάταγμα;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει σκεπτόμενος άνθρωπος που να μη στηρίζει τις συγκεκριμένες κινητοποιήσεις. Το πιο συγκινητικό κομμάτι είναι ότι οι νέοι σπουδαστές και σπουδάστριες πρωταγωνιστούν σε αυτό το αυθόρμητο και ειλικρινές κίνημα. Η γνώμη μου είναι πως δεν αρκούν τα αιτήματα της κατοχύρωσης των πτυχίων και της αναβάθμισης των σπουδών. Υπάρχει ανάγκη να συζητήσουμε συνολικά για τον πολιτισμό, για την καλλιτεχνική εκπαίδευση, για ένα δίκαιο επαγγελματικό και εργασιακό πλαίσιο. Είναι σημαντικό να ανοίξει η συζήτηση για το πάγιο πρόβλημα της λειτουργίας των θεσμών, τις πενιχρές επιδοτήσεις για την περιφέρεια, τον ξεπερασμένο τρόπο λειτουργίας των εποπτευόμενων φορέων. Η σύνδεση πολιτισμού και παιδείας είναι μεγάλο στοίχημα. Ποτέ δεν υπήρχε ολοκληρωμένο σχέδιο για τον πολιτισμό στην Ελλάδα. Ολα κινούνται σύμφωνα με το «ταλέντο» κάποιων παραγόντων και υπουργών.
Η προτεινόμενη ΚΥΑ της κυβέρνησης πάντως δεν ικανοποίησε τα σωματεία και τους σπουδαστές.
Παρακολούθησα πρόσφατα την ομιλία του Νικόλα Γιατρομανωλάκη, ο οποίος προσπάθησε να υποβαθμίσει το θέμα και να το αναγάγει σε μισθολογικό ζήτημα. Μια «έξυπνη» υπεκφυγή για να υποστηρίξει ότι η κυβέρνηση απαντάει στα αιτήματα των καλλιτεχνών. Οταν υπηρετείς έναν κλάδο πρέπει να σκέφτεσαι συνολικά τα συμφέροντα και την προοπτική του και όχι να υποτάσσεσαι σε κυβερνητικές επιταγές. Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του θα είχε παραιτηθεί μόνο και μόνο από ευθιξία.
Πάμε όμως στην παράσταση. Μυθιστορηματική η ζωή της Μαρί Κιουρί…
Θεωρώ ότι πρόκειται για ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ. Στην οθόνη εμφανίζονται ιστορίες και εικόνες από το Παρίσι του 1900. Σημαντικό ρόλο παίζει και η μουσική. Τα κλασικά συμφωνικά έργα εκείνης της εποχής «συνομιλούν» με τις σύγχρονες μουσικές συνθέσεις της Αλεξάνδρας Μικρούτσικου. Το έργο παρακολουθεί με ακρίβεια τη ζωή μιας από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 20ού αιώνα –κατά τη γνώμη μου την πιο σημαντική μαζί με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ–, η οποία έζησε σε μια δύσκολη εποχή για τις γυναίκες. Η Κιουρί δεν επέτρεψε σε κανέναν να αμφισβητήσει την αξία της και το έργο της.
Φαίνεται ότι σας γοητεύουν ιδιαίτερα οι βιογραφίες στο θέατρο, αφού στο παρελθόν έχετε ασχοληθεί με τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη, του Σεφέρη, του Καβάφη, του Καμπανέλλη.
Δεν είναι εύκολο να προσεγγίσεις θεατρικά ένα πρόσωπο γιατί πρέπει να μετατοπιστείς εντελώς από τη δική σου πραγματικότητα, να «ξεβολευτείς». Αυτή η διαδικασία μού θυμίζει το λειτούργημα του αρχαιολόγου ο οποίος σκάβει στον χρόνο μιας άλλης εποχής για να ανακαλύψει μια αλήθεια που είναι διαχρονική. Συναντάμε διαρκώς την ανεπάρκεια, την κοινωνική αδικία, τον άκριτο ανταγωνισμό. Η Μαρί Κιουρί αναδεικνύει από την πλευρά της τον αλτρουισμό, την αλληλεγγύη και την ανιδιοτέλεια. Γνωρίζει ότι ο επιστήμονας οφείλει να λειτουργεί για την παγκόσμια κοινωνία και όχι μόνο για τον εαυτό του. Η επιστήμη της φυσικής είναι κομμάτι της φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου. Το θέατρο επίσης είναι ένας αέναος διάλογος με τον χρόνο και τον χώρο της ανθρώπινης ζωής.
Εχω την αίσθηση ότι η παράσταση διατρέχει (και) σύγχρονους προβληματισμούς όπως ο ρόλος της επιστήμης και οι διεκδικήσεις των γυναικών.
Φυσικά. Την περίοδο της πανδημίας άνοιξε η συζήτηση για το θέμα της πατέντας και αναδείχθηκε ο τρόπος με τον οποίο οι μεγάλες εταιρείες εκμεταλλεύτηκαν μια επιστημονική ανακάλυψη. Στην περίπτωση της Μαρί Κιουρί και του συζύγου της Πιερ συνειδητοποιούμε ότι οι δυο τους δεν διεκδίκησαν ποτέ δικαιώματα για τον εαυτό τους και ξεκαθάρισαν με κάθε τρόπο ότι οι ανακαλύψεις τους ανήκουν στην παγκόσμια κοινωνία, υπηρετούν το κοινό καλό. Γνώριζαν ότι η ραδιενέργεια θα τους καταστρέψει, όμως συνέχιζαν να εργάζονται με πάθος μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Διατελέσατε βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ και έχετε ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική. Τι πιστεύετε για την εποχή που διανύουμε και για τις επόμενες εκλογές;
Η αλήθεια είναι ότι κρατάω ως αφετηρία τη σπουδαία φράση του Μάρκες ότι «το συναίσθημα είναι πάντα αριστερό». Αυτό σημαίνει να στέκεσαι πάντοτε με τον άνθρωπο, με τις κοινωνίες και με τους αδικημένους και ποτέ με τους εξουσιαστές. Αυτό πρέπει να διεκδικήσει και η επόμενη προοδευτική κυβέρνηση.
INF0 Τετ., Παρ., Σάββ., Κυρ. στις 21.00, Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι
