Το αλυσοπρίονο του Μιλέι φτωχοποιεί την Αργεντινή

Τη στιγμή που η Ουάσινγκτον επικροτεί την οικονομική πολιτική του Αργεντινού «αναρχοκαπιταλιστή» προέδρου Χαβιέρ Μιλέι, την οποία προωθεί ως παγκόσμιο «πρότυπο» υποστηρίζοντας ότι έχει καταφέρει να μειώσει τον πληθωρισμό και να ισορροπήσει μια χαοτική κατάσταση που του κληροδοτήθηκε, οι πολίτες της Αργεντινής βρίσκονται στα όρια της φτώχειας και η χώρα στις παρυφές της οικονομικής κατάρρευσης.

Παρά τη φανερή αποτυχία της κυβέρνησης Μιλέι να σώσει την οικονομία, ο Αργεντινός πρόεδρος επιμένει σε μια στρατηγική διακυβέρνησης που ευθυγραμμίζεται με το τραμπικό μοντέλο. Μετά την εκλογή του τον Δεκέμβριο του 2023 ο Ιλον Μασκ τον αποθέωνε και αντέγραφε το προεκλογικό του σήμα κατατεθέν, το αλυσοπρίονο, που περικόπτει κρατικές δαπάνες. Οντως απέλυσε εκατοντάδες χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους, έκλεισε υπουργεία, όπως αυτό της Παιδείας, πάγωσε δημόσια έργα και έκοψε 200.000 προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας. Ωστόσο το «αλυσοπρίονο» του Μιλέι συνάντησε τα πρώτα θεσμικά εμπόδια: το Κογκρέσο ανέτρεψε τα βέτο του προέδρου και ενέκρινε δύο νόμους που διασώζουν τη χρηματοδότηση δημόσιων πανεπιστημίων και παιδιατρικών νοσοκομείων, περιορίζοντας την ανεξέλεγκτη λιτότητα.

Στην ίδια ρότα κινήθηκε και ο Μασκ με τη διαβόητη υπηρεσία περικοπών DOGE στις ΗΠΑ, ενώ την περασμένη εβδομάδα ανεστάλη η λειτουργία του αμερικανικού δημοσίου λόγω διαφωνίας Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών για τον προϋπολογισμό, καθώς δεν είχε συμπεριληφθεί η επέκταση υγειονομικής κάλυψης (Obamacare) που εκπνέει στο τέλος του έτους.

Αντιμέτωπος με το τρίτο shutdown της κυβέρνησης και στις δύο θητείες του, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε ότι η κατάσταση θα λειτουργήσει υπέρ των Ρεπουμπλικανών, υπονοώντας την απόλυση περίπου 300.000 δημοσίων υπαλλήλων και την προσπάθεια ριζικής αναδιαμόρφωσης της κυβέρνησης, όπως ακριβώς έπραξε και ο Μιλέι.

Πριν και μετά τον Μιλέι

Ο «αντισυστημικός» Μιλέι ανέλαβε την εξουσία όταν η Αργεντινή (κάποτε λογιζόταν ανάμεσα στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου και αποτελούσε υποψήφιο μέλος της συνεργασίας των αναδυόμενων αγορών BRICS) βρισκόταν στο χείλος της κοινωνικής και οικονομικής κατάρρευσης. Τις τελευταίες δεκαετίες απειλείται από ετήσιο πληθωρισμό της τάξης του 150%, ενώ άνω του 40% των πολιτών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.

Απογοητευμένη από την οικονομική διαχείριση των προηγούμενων κυβερνήσεων, με υπερχρεωμένο δημόσιο τομέα και εμπορικό έλλειμμα 43 δισ. ευρώ, η κοινωνία επέλεξε τον Μιλέι που υποσχόταν θαύματα με το αλυσοπρίονό του: θα αντιμετώπιζε τις οικονομικές παθογένειες μέσω αναπροσαρμογής που θα εξισορροπούσε τον κρατικό προϋπολογισμό και θα έδινε τέλος στα κρατικά ελλείμματα και στις πιστώσεις της κεντρικής τράπεζας, που θεωρούσε κύριους παράγοντες τροφοδότησης του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού. Με το πρόγραμμά του οδήγησε σε υποτίμηση του πέσο κατά 50%, κατήργησε διαγωνισμούς δημόσιων έργων και προχώρησε σε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και «πάγωμα» των συντάξεών τους, με το επιχείρημα ότι οι δαπάνες αυτές ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την οικονομική κατάσταση.

Τα πρώτα επίσημα στοιχεία έξι μήνες μετά την εκλογή του Μιλέι στην προεδρία έδειχναν ότι το ποσοστό της φτώχειας ξεπέρασε το 50% κατά τους πρώτους μήνες διακυβέρνησής του (τουλάχιστον δέκα μονάδες παραπάνω από την προηγούμενη διακυβέρνηση), με τον ίδιο να επιμένει στην επιβολή συνεχιζόμενων μέτρων λιτότητας, όπως η διακοπή συσσιτίων και οι ακραίες μειώσεις κρατικών επιδοτήσεων. Παρόλο που ο μηνιαίος πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά, φτάνοντας από το 20% στο 1,9% τον Αύγουστο ενώ ο ετήσιος από άνω του 100% σε περίπου 30%, ειδικοί υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη οφείλεται στην οικονομική κατάρρευση – οι πολίτες της χώρας αδυνατούν να καταναλώσουν όπως πριν– και όχι στις πολιτικές του Μιλέι. Παρά τη μείωση και του ποσοστού σε 31,6%, πολλοί Αργεντινοί εξακολουθούν να διαβιούν σε συνθήκες κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 45,4% των παιδιών κάτω των 14 χρόνων ζει σε καθεστώς φτώχειας, με το 10% εξ αυτών να είναι άπορο.

Το πείραμα-στοίχημα

Ενας αυταρχικός πρόεδρος σε μια χώρα όπου ευημερούν οι αριθμοί και δυστυχούν οι πολίτες. Αυτό το μοντέλο αγκάλιασε ο Τραμπ, ο οποίος, πηγαίνοντας κόντρα στην ατζέντα MAGA και στο πρόγραμμα «America First», διοχέτευσε 20 δισ. δολάρια στην οικονομία της Αργεντινής. Κίνηση που πυροδότησε έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ, κυρίως από τους αγρότες, καθώς με την αμερικανική ενίσχυση η λατινοαμερικανική χώρα κατάφερε να πουλήσει τεράστιες ποσότητες σόγιας στην Κίνα εκτοπίζοντας έτσι τους Αμερικανούς παραγωγούς από την αγορά. Ο Αμερικανός πρόεδρος, παρ’ όλα αυτά, επιμένει στη διάσωση της κυβέρνησης Μιλέι, προβάλλοντάς την ως πρότυπο και για άλλες κυβερνήσεις.

Νωρίτερα τον Σεπτέμβριο ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ είχε δηλώσει ότι η Ουάσινγκτον είναι ανοιχτή «σε όλες τις επιλογές για σταθεροποίηση». Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν η πιθανότητα ανταλλαγής νομισμάτων και η αγορά μέρους του κρατικού χρέους της Αργεντινής σε δολάρια ώστε να δοθεί «ανάσα ζωής» στην οικονομία της χειμαζόμενης χώρας. Πάντως, και πριν από την αποστολή των 20 δισ. δολαρίων, η ανακοίνωση και μόνο οδήγησε στην ανάκαμψη του πέσο κατά 6%, καθώς και στη μείωση αποδόσεων κρατικών ομολόγων.

Ωστόσο το χρέος της Αργεντινής θεωρείται πολύ δύσκολο να μειωθεί και δη μέχρι το τέλος της θητείας του Μιλέι το 2027. Ταυτόχρονα, το ακραία νεοφιλελεύθερο μοντέλο που προσπαθεί να διασώσει ο Τραμπ είναι πρακτικά αδύνατο να λειτουργήσει τόσο για την κυβέρνηση του Μπουένος Αϊρες όσο και για οποιαδήποτε άλλη, καθώς η προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου «ρίχνω χρήματα στο πρόβλημα», χωρίς σαφές πλάνο οικονομικής σταθεροποίησης και ανασυγκρότησης, μοιάζει με πίθο των Δαναΐδων.