Το νέο και το παλιό στην πολιτική

Αναρωτιέσαι ποιο μπορεί να είναι το νέο και το παλιό στις πολιτικές ανακατατάξεις που συντελούνται στις μέρες μας; Στον ορίζοντα φαίνεται ότι υπάρχει ένα νέο το οποίο έχει συμφιλιωθεί με τα παλιά του στοιχεία, που σημαίνει βέβαια ότι εκείνο που έρχεται ως νέο έχει βγει από το παλιό. Προϋπήρχε με κάποιο τρόπο ή καθ’ ολοκληρία στο παρελθόν που μπορεί όμως να έχασε το βηματισμό του, να χρεοκόπησε, να απονομιμοποιήθηκε. Μπορεί επίσης να είναι πράγματι νέο αλλά έχει υιοθετήσει με ζήλο ανίκητο την εκφορά του παλιού.

Προς το παρόν το νέο στην πολιτική κορνίζα δεν έχει έρθει και εκείνο που αντικρίζουμε είναι το παλιό που ευαγγελίζεται το νέο. Να γιατί η πολιτική αλλαγή γίνεται ένα ψευδοπρόβλημα και δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα παλιό που μας γέμισε με χίλιες αναμνήσεις. Ουσιαστικά όμως αυτό το πρόβλημα του καινούργιου έτσι όπως το βάζει η πολιτική είναι ψευδοπρόβλημα. Και αυτό γιατί η πολιτική γίνεται ένας αλγόριθμος μετατόπισης, μια συγκεκριμένη μέθοδος κρυπτογράφησης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός κρυπτογράμματος, όπου το νέο ενέχει πάντα την παλιά προέλευση.

Στην χώρα μας όλο αυτό ενδυναμώνεται και από το γεγονός ότι οι πολίτες ζουν κάτω από ένα jamais vu και αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν οι πολιτικοί. Ο Αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Τσακ Παλάνιουκ έχει γράψει ότι υπάρχει το αντίθετο του déja vu και αυτό είναι το jamais vu. Είναι ένα φαινόμενο όπου κάποιος αισθάνεται ότι το οικείο γίνεται ξαφνικά ξένο ή ακόμη και εντελώς καινούργιο. Είναι μια αίσθηση όπου το μυαλό δεν αναγνωρίζει ένα γνωστό μέρος, μια λέξη ή μια κατάσταση, παρόλο που ξέρει ότι εκείνα είναι οικεία του.

Να λοιπόν πως όλα στην πολιτική παίρνουν καινούργιο όνομα, τα παλιά πρόσωπα γίνονται και πάλι νέα, τα παλιά συνθήματα εκσυγχρονίζονται με συνώνυμες λέξεις, και οι πολιτικοί προγραμματισμοί αποτελούν ενθυμήματα εκείνων που έσβησαν στο χρόνο. Ποιος θα θυμηθεί ότι πρόσωπα, οικονομικές πολιτικές, προγράμματα, επέφεραν στο παρελθόν κρίση αξιακών πολιτικών προταγμάτων. Έτσι και αλλιώς καμιά αντίθεση δεν υπάρχει ανάμεσα στο νέο και στο παλιό. Το νέο και το παλιό στην τάξη των πραγμάτων αλληλοπεριχωρούνται, όταν το ένα συναντά το άλλο. Αυτό εξάλλου δε συμβαίνει και με τα κόμματα σήμερα; Οι διαφορές τους λειαίνονται και οι αντιθέσεις τους δε νοούνται ως ακμές αλλά ως πόλοι κοινοτυπιών, έτσι ώστε όλα να παίζονται και να εξαντλούνται μέσα στη δεσπόζουσα ομοιότητα τους.

Κάτω από αυτόν τον προορισμό οι πολιτικοί του χθες ως νεοφώτιστοι επανακάμψαντες συλλέγουν τις νεκρές διάρκειες του παρελθόντος τους με την ίδια πάντα γλώσσα της κυριαρχίας και φθάνουν στο σήμερα για να καταθέσουν τις ίδιες προσδοκίες σ’ ένα συνεχές που το παλιό και το καινούργιο δεν είναι τίποτε άλλο από την ίδια νοοτροπία, από την ίδια οπτική και από την ίδια προοπτική. Εδώ υπάρχει και το άσεμνο της πολιτικής (Ζαν Μπωντριγιάρ), είναι όταν τα γεγονότα, τα πρόσωπα, οι χώροι, καταργούνται και μένει μόνο η επανάληψη ως το νέο. Τίποτα δεν αποσύρεται όλα υπακούουν στο νόμο της παλιάς ανακατάταξης. Έτσι και αλλιώς η επανάληψη είναι η μόνη αναγκαία και ικανή προϋπόθεση που εξαντλεί όλα τα δεδομένα. Το νόημα της πολιτικής στη χώρα μας βρίσκεται τελικά στα παλιά υλικά και αυτό γιατί δεν καταφέρνει η πολιτική να εγείρει αξιώσεις και ως εκ τούτου καταναλώνεται σε τελειωτικές ψευδο-βεβαιότητες και ψευδο-εναλλακτικές λύσεις των ίδιων προσώπων, των ίδιων αφηγημάτων, των ίδιων στρατηγικών. Έτσι λοιπόν, παράγεται πάντα το παλιό και το φθαρμένο δεν επινοεί ποτέ το νέο.

Τώρα ήρθε και η σειρά του κ. Πάνου Καμμένου να δηλώσει: «Αν υπάρξουν συγκλίσεις ώστε να μετατρέψουμε τη χώρα σε έναν οικονομικό παράδεισο θα εμπλακώ ξανά στην πολιτική … Είμαι στο παρά πέντε της επιστροφής». Βέβαια μπροστά στα παλιά πολιτικά υλικά που έχουν μπει στη συμβολική κυκλοφορία της πολιτικής διεκδίκησης, η θανατηφόρα επανάληψη είναι εκείνη της ΝΔ. Εκεί όπου όλα τα πολιτικά σήματα και οι πολιτικές κινήσεις αποτελούν μια επιστροφή της περιόδου μεταξύ 1963-1965 και ισχύει θα λέγαμε απολύτως εκείνο που λέει ο Χ. Φόστερ η επανάληψη αλλάζει τη φύση εκείνου που επιστρέφει στη χειρότερη εκδοχή της.

Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας