Το Νόμπελ Ειρήνης, η επιθυμία Τραμπ και το πνεύμα της διαθήκης του Άλφρεντ Νόμπελ
Πώς αποφασίζει η επιτροπή.
Ο νικητής του Νόμπελ Ειρήνης 2025 θα ανακοινωθεί σήμερα Παρασκευή, σε μια χρονιά που επισκιάστηκε από την πολύμηνη εκστρατεία του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για να κερδίσει το πιο διάσημο βραβείο στον κόσμο, όπως σχολιάζει το Reuters.
Ο Τραμπ, έχει εκφράσει ανοιχτά την επιθυμία του να κερδίσει το βραβείο που έχουν κερδίσει τέσσερις από τους προκατόχους του: ο Μπαράκ Ομπάμα το 2009, ο Τζίμι Κάρτερ το 2002, ο Γούντροου Γουίλσον το 1919 και ο Θίοντορ Ρούσβελτ το 1906. Όλοι εκτός από τον Κάρτερ κέρδισαν το βραβείο ενώ ήταν στην εξουσία, με τον Ομπάμα να ανακηρύσσεται νικητής λιγότερο από οκτώ μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του – την ίδια θέση που κατέχει τώρα ο Τραμπ.
Όμως, όταν ο Joergen Watne Frydnes, επικεφαλής της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ, θα πάρει το μικρόφωνο στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ στο Όσλο, οι ειδικοί σε θέματα βραβείων, πιστεύουν σύμφωνα με το Reuters ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να ανακοινωθεί το όνομα του Τραμπ.
Σίγουρα, ο Τραμπ ανακοίνωσε την Τετάρτη τη σύναψη συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση ομήρων, στο πλαίσιο της πρώτης φάσης της πρωτοβουλίας του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
Ωστόσο, σύμφωνα με την νορβηγική εφημερίδα VG, η επιτροπή έλαβε την απόφασή της τη Δευτέρα – πριν από την ανακοίνωση της συμφωνίας – και ακόμη και αν τα πέντε μέλη της γνώριζαν για αυτήν πριν από την επιλογή τους για το φετινό βραβείο, είναι απίθανο να είχαν βιαστεί να λάβουν μια απόφαση για την οποία συνήθως συζητούν επί μήνες.
Έμπειροι παρατηρητές του Νόμπελ έχουν υποστηρίξει ότι η νίκη του Τραμπ ήταν εξαιρετικά απίθανη, αναφέροντας τις προσπάθειές του να διαλύσει τη διεθνή τάξη που επικράτησε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την οποία η επιτροπή του Νόμπελ εκτιμά ιδιαίτερα.
Αντ’ αυτού, λένε ότι η επιτροπή μπορεί να επιθυμεί να αναδείξει το δίκτυο εθελοντών του Σουδάν Emergency Response Rooms, έναν οργανισμό του ΟΗΕ όπως το UNHCR, το UNICEF ή το Διεθνές Δικαστήριο, ή μια οργάνωση αρωγής όπως ο Ερυθρός Σταυρός ή οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.
Θα μπορούσε επίσης να στρέψει την προσοχή στους δημοσιογράφους, μετά από μια χρονιά κατά την οποία περισσότεροι από ποτέ εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν ενώ κάλυπταν τα νέα, οι περισσότεροι από αυτούς στη Γάζα. Αν είναι έτσι, η επιτροπή θα μπορούσε να επιβραβεύσει την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων ή τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα. Και οι εκπλήξεις δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο.
Tο πνεύμα της διαθήκης του Άλφρεντ Νόμπελ
Το θεμελιώδες κείμενο που ακολουθεί η πενταμελής Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ ως βάση για τις αποφάσεις της είναι η διαθήκη του Σουηδού βιομήχανου Άλφρεντ Νόμπελ του 1895, η οποία καθιέρωσε το βραβείο ειρήνης παράλληλα με τα βραβεία λογοτεχνίας, χημείας, φυσικής και ιατρικής.
Η Νίνα Γκράγκερ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη του Όσλο, δήλωσε ότι η απόσυρση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα του 2015, καθώς και ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ με τους συμμάχους του, αντιβαίνουν στο πνεύμα της διαθήκης του Νόμπελ.
«Αν εξετάσουμε τη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ, θα δούμε ότι δίνει έμφαση σε τρεις τομείς: ο πρώτος είναι τα επιτεύγματα στον τομέα της ειρήνης, δηλαδή η μεσολάβηση για την επίτευξη ειρηνευτικών συμφωνιών», είπε. «Ο δεύτερος είναι η προώθηση του αφοπλισμού και ο τρίτος είναι η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας».
Ο Άσλε Σβίν, ιστορικός του βραβείου, ανέφερε, μεταξύ άλλων, την απόπειρα προσέγγισης του Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
«O θαυμασμός του για τους δικτάτορες επίσης λειτουργεί εναντίον του», είπε ο Σβίν. «Αυτό αντιβαίνει στη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ».
Πώς αποφασίζει η επιτροπή Νόμπελ
Εσωτερικές πηγές αναφέρουν ότι η απονομή του βραβείου ακολουθεί μια διαδικασία διαβούλευσης που διαρκεί ένα χρόνο, κατά τη διάρκεια της οποίας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των υποψηφίων συζητούνται από την πενταμελή επιτροπή.
Οι υποψηφιότητες για το βραβείο πρέπει να υποβληθούν στην επιτροπή έως τις 31 Ιανουαρίου. Τα μέλη της επιτροπής μπορούν επίσης να υποβάλουν υποψηφιότητες, αλλά αυτές πρέπει να υποβληθούν έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής τον Φεβρουάριο.
Μετά από αυτό, η επιτροπή συνεδριάζει περίπου μία φορά το μήνα. Η απόφαση συνήθως λαμβάνεται τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο, αλλά μπορεί να ληφθεί και αργότερα, όπως συνέβη φέτος.
Η επιτροπή Νόμπελ δηλώνει ότι είναι συνηθισμένη να εργάζεται υπό την πίεση ατόμων ή των υποστηρικτών τους, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αξίζουν το βραβείο.
«Όλοι οι πολιτικοί θέλουν να κερδίσουν το Νόμπελ Ειρήνης», δήλωσε ο Frydnes, επικεφαλής της επιτροπής Νόμπελ, στο Reuters.
«Ελπίζουμε ότι τα ιδανικά που υποστηρίζει το Νόμπελ Ειρήνης είναι κάτι για το οποίο πρέπει να αγωνίζονται όλοι οι πολιτικοί ηγέτες… Παρατηρούμε την προσοχή, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και σε όλο τον κόσμο, αλλά εκτός από αυτό, εργαζόμαστε με τον ίδιο τρόπο όπως πάντα».
