Το σκήπτρο των κυρίαρχων

Το παλαιό καιρό, όταν οι µονάρχες ήταν «ελέω Θεού» και η εξουσία τους ιερή και ως εκ τούτου απόλυτη, συνήθιζαν να κρατούν στα χέρια τους ένα µικρό ραβδί. Θα µπορούσε να είναι ένα απλό κοµµάτι ξύλου αλλά συνήθως ήταν σαφώς πιο εντυπωσιακό. Το στόλιζαν µε σχήµατα, συµβολικές εικόνες, πολύτιµα µέταλλα και διαµάντια – ανάλογα µε το µεγαλείο του ηγεµόνα που το κρατούσε στα χέρια του. Ηταν το σκήπτρο, λέξη που, µε τον καιρό, έγινε συνώνυµη της εξουσίας.

Εκτός από τους ηγεµόνες οι υψηλά ιστάµενοι του κράτους και της κοινωνίας είχαν κάτι ανάλογο. Ας ξεκινήσουµε από τους µάγους. ∆εν είχαν σκήπτρο αυτοί, συνήθως περιορίζονταν σε ένα απλό κλαδί. Αυτό όµως τους έδινε τη µαγική τους δύναµη – το γνωρίζουµε και από τον Χάρι Πότερ. Οι αρχιερείς κρατούσαν επίσης στα χέρια τους κάτι ανάλογο, το οποίο όµως εδώ σχετιζόταν µε την ιδιότητα του ποιµένα: η ποιµενική ράβδος ήταν εδώ το όνοµα του συµβόλου. Στον στρατό τέλος, για να µην πολυλογούµε, κάτι ανάλογο συνόδευε στους µεγάλους στρατούς τους µεγάλους ηγέτες: στραταρχική ράβδο το ονόµασαν σε αυτή την περίσταση.

Σε κάθε περίπτωση, µε όποια µορφή και αν παρουσιαζόταν, ετούτο το ραβδί είχε ιερό χαρακτήρα και ως εκ τούτου µαγικές ιδιότητες. Η ιδιότητά του ήταν µε απλά λόγια ένα είδος διαµεσολάβησης. Ο ηγέτης ήταν ηγέτης επειδή είχε πρόσβαση σε ένα άλλο κοσµικό επίπεδο. Σε εκείνο όπου κατοικοέδρευαν οι θεοί ή ο θεός – ανάλογα µε την πίστη του καθενός. Το ραβδί, το σκήπτρο, διοχέτευε τις επιταγές ενός άλλου κόσµου στον επίγειο αντίστοιχο – αυτόν στον οποίο ζούσαν οι κοινοί θνητοί, οι «υπήκοοι».

Οι σηµερινοί ηγέτες δεν έχουν ανάλογα σύµβολα εξουσίας να επιδείξουν. ∆εν τα έχουν ανάγκη άλλωστε. ∆εν είναι «ελέω Θεού» ηγεµόνες και δεν µεταφέρουν τίποτε από ξένους κόσµους στον δικό µας ταπεινό αντίστοιχο. Οπως η αστική τάξη πριν από περίπου ενάµιση αιώνα το όρισε, είναι «δηµοκράτες», πρώτοι µεταξύ ίσων. Αντλούν το δικαίωµα να εξουσιάζουν και να κυβερνούν από την ποιότητά τους: είναι «άριστοι», είναι οι καλύτεροι, το κρίνει κάθε τέσσερα χρόνια ο λαός αυτό. Οι ιδιότητες αυτές δεν τους υποχρεώνουν να φέρουν σκήπτρο. Σε τελευταία ανάλυση ούτε στέµµα χρειάζονται ούτε πορφύρα. Εξω στον δρόµο µπορεί να τους µπερδέψει κανείς, τα ρούχα τους, προσεγµένα πάντα, δεν διαφέρουν από εκείνα που καθηµερινοί άνθρωποι φορούν.

∆εν έχουν τίποτε να κάνουν µε θεούς, ιερότητες και άλλους ανώτερους κόσµους. Η εξουσία τους είναι εγκόσµια, αντλεί δηλαδή από τον πραγµατικό κόσµο µέσα στον οποίο όλοι ζούµε. Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν διαµεσολαβούν. Τα εγκόσµια δεν ανήκουν το ίδιο σε όλους όσοι βρίσκονται σε αυτά. Οι «τυχεροί» έχουν το δικό τους επίπεδο, οι «άτυχοι» δουλεύουν, παράγουν και δηµιουργούν για να το συντηρούν. Ο κόπος τους γίνεται κέρδος. Οχι για το δικό τους το καλό φυσικά.

Και το σκήπτρο; Πού βρίσκεται το σκήπτρο;

Πάντοτε εδώ βρίσκεται µόνο που έχει αλλάξει µορφή. Στη βασική εκδοχή του αποτελείται πλέον από εικόνες, λέξεις και γράµµατα. Οθόνες και µικρόφωνα, µέσα µαζικής «ενηµέρωσης» και «σάιτ» εκπέµπουν τον λόγο των ισχυρών σε εκείνους που µε τον µόχθο τους δηµιουργούν την ισχύ. Πρόκειται για την παλιά καλή συνταγή της «διαµεσολάβησης». Μόνο που δεν χρειάζεται πλέον σκήπτρο.