Τα λόγια συγκίνησης και απόδοσης τιμής από την Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη για τον Γιάννη Τζεδάκι και τα κείμενα αποχαιρετισμού από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων και τη Ιστορική, λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης.
Με βαθιά θλίψη αποχαιρέτησαν συγγενείς, φίλοι και συνάδελφοί του, την Παρασκευή 16 Μαΐου, τον Γιάννη Τζεδάκι, τον αρχαιολόγο με το πολύ σημαντικό ανασκαφικό και επιστημονικό έργο, αλλά και τον άνθρωπο που έφερε ένα νέο αέρα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία από τη δεκαετία του 1980, υπηρετώντας σε υψηλές θέσεις ευθύνης από τις οποίες έβαλε τη σφραγίδα του σε κομβικά ζητήματα διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
Η πολιτική κηδεία του Γιάννη Τζεδάκι, με ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας, έγινε λίγο πριν τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, που γιορτάζεται στις 18 Μαΐου διεθνώς και στην Ελλάδα με συντονιστή το ελληνικό τμήμα του ICOM (International Council of Museums), του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος το 1983.
Καταφανώς συγκινημένη, η Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη πρώην Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και παλαιά του συνεργάτιδα, του απεύθυνε τον ύστατο χαιρετισμό:
«Κύριε Τζεδάκι, Γιάννη,
Είμαστε εδώ σήμερα, η οικογένειά σου, οι φίλοι, οι συνεργάτες, οι αγαπημένοι σου Ρεθεμιώτες, με ένα πόνο στην καρδιά και ένα κενό στην ψυχή από την απουσία σου.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον άνθρωπο που μας δίδαξε τη συναδελφικότητα, το θάρρος, την ευγένεια, την απλότητα και τη γενναιοδωρία, τη δημοκρατία και τον πολιτισμό.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον αρχαιολόγο που μας έμαθε να αγωνιζόμαστε με επιμονή για τη διάσωση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και όλων των πολιτιστικών αγαθών, χωρίς εκπτώσεις και ιδιοτέλεια, να αντιστεκόμαστε σε πάσης φύσεως πιέσεις, πιστοί στον όρκο μας.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον ανασκαφέα που μας έκανε να αγαπήσουμε την έρευνα πεδίου, που μας πρόσφερε απλόχερα τη δυνατότητα μελέτης των ευρημάτων και μας παρότρυνε στη δημοσίευσή τους.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον προϊστάμενο που, σε μια δημοκρατική Υπηρεσία, μας καθοδήγησε να αντιμετωπίζουμε με ευγένεια, κατανόηση και υπομονή τα αιτήματα των πολιτών και με εργατικότητα όλα τα διοικητικά θέματα.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον φίλο που μας γέμιζε χαρά με το γέλιο και τα αστεία του και με τις παρέες και συνεστιάσεις που οργάνωνε, που μας έμαθε τι σημαίνει αρχαιολογική οικογένεια.
Αποχαιρετάμε εσένα, τον οραματιστή και μέχρι τέλους ανυπόταχτο. Τώρα θα ‘σαι χαρούμενος να αγναντεύεις από εδώ το ιερό του Βρύσινα, κοντά στους αγαπημένους σου Αρμένους. Συνάμα, θα ‘σαι χαρούμενος και στους ουρανούς που ξαναβρήκες την Αγγελική σου, μακριά από το δυστοπικό παρόν».
«Θα τον θυμόμαστε πάντα», κλείνει τον δικό του αποχαιρετισμό ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), «για το θεμελιώδες έργο του, για την γοητεία, το απαράμιλλο χιούμορ του, την ασφαλή καθοδήγηση και εμπειρία του, τόσο στα αρχαιολογικά όσο και στα διοικητικά θέματα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που δεν άφηναν κανέναν συνάδελφο έκθετο στην αυθαιρεσία, από όπου και αν αυτή προερχόταν».
«Οραματιστής μιας ανθρώπινης αρχαιολογίας, βαθιά δημοκράτης, θαρραλέος και ανυπόταχτος μέχρι το τέλος της ζωής του, διορατικός, γενναιόδωρος, με σπινθηροβόλο βλέμμα, τρανταχτό γέλιο και πολύ χιούμορ, άνθρωπος της παρέας πρόσφερε πολλά και σημαντικά σε μια μακρά και πλούσια πορεία στον χώρο της αρχαιολογικής επιστήμης ως ανασκαφέας, Έφορος Αρχαιοτήτων και Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων Ελλάδας», σημειώνει στο δικό της μήνυμα η Ιστορική, Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης (ΙΛΑΕΚ) για τον Γιάννη Τζεδάκι, το τελευταίο από τα ιδρυτικά της μέλη που ήταν εν ζωή.
Ολόκληρος ο αποχαιρετισμός του ΣΕΑ
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αποχαιρετά με μεγάλη θλίψη τον Γιάννη Τζεδάκι, τ. Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων, σπουδαίο αρχαιολόγο και άνθρωπο που διαμόρφωσε όσο λίγοι τη διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στη χώρα μας.
Ο Γιάννης Τζεδάκις υπήρξε επιμελητής αρχαιοτήτων και προϊστάμενος στις Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Δυτικής Κρήτης, Κυκλάδων και Ηρακλείου (1970-1982), και στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας (1991-1993). Ανασκαφέας σημαντικών αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στα Χανιά και στο Ρέθυμνο, έδωσε σπουδαία ώθηση στην έρευνα και μελέτη του Μινωικού Πολιτισμού της δυτικής Κρήτης. Στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΠΟ διετέλεσε επί σειρά ετών Διευθυντής Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (1982-1990 και 1993-1997) και Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (1997-1998).
Εδραίωσε και οργάνωσε την αρχαιολογική υπηρεσία στους νομούς Χανίων και Ρεθύμνου και διακρίθηκε για τις διοικητικές του ικανότητες, τόσο στις τοπικές Εφορείες Αρχαιοτήτων, όσο και στην κεντρική αρχαιολογική υπηρεσία. Συνέβαλε καθοριστικά στην προετοιμασία του αρχαιολογικού νόμου (Ν. 3028/2002) και προώθησε το πρόγραμμα ορισμού ζωνών προστασίας των αρχαιολογικών χώρων, την εκθεσιακή πολιτική των ελληνικών μουσείων εντός και εκτός της επικράτειας. Ίδρυσε το Κέντρο Λίθου και υπήρξε ο πραγματικός θεμελιωτής των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων στην Ελλάδα, με ενθουσιώδη συνοδοιπόρο την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη. Κατέχοντας την ανώτατη θέση ευθύνης, διετέλεσε Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Μουσείων Αρχαιολογίας και Ιστορίας (ICMAH, ICOM) και εκπρόσωπος στη Διεθνή Επιτροπή για την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών (UNESCΟ, 1982-1990 και1994-1998). Ήταν συνιδρυτής του ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), του οποίου υπήρξε και πρώτος Πρόεδρος. Κατά την περίοδο 2000-2004, εργάστηκε ως Σύμβουλος σε θέματα Πολιτισμού και οργάνωσης αρχαιολογικών εκθέσεων, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.
Θα τον θυμόμαστε πάντα για το θεμελιώδες έργο του, για την γοητεία, το απαράμιλλο χιούμορ του, την ασφαλή καθοδήγηση και εμπειρία του, τόσο στα αρχαιολογικά όσο και στα διοικητικά θέματα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που δεν άφηναν κανέναν συνάδελφο έκθετο στην αυθαιρεσία, από όπου και αν αυτή προερχόταν.
Ολόκληρος ο αποχαιρετισμός της ΙΛΑΕΚ
Η απώλεια του Γιάννη Τζεδάκι, του τελευταίου από τα ιδρυτικά μέλη της ΙΛΑΕΚ, έχει προκαλέσει βαθειά θλίψη σε όλη την αρχαιολογική οικογένεια και τον κόσμο του πολιτισμού. Είναι γνωστή η μεγάλη προσφορά του στην ελληνική και κρητική αρχαιολογία. Οραματιστής μιας ανθρώπινης αρχαιολογίας, βαθιά δημοκράτης, θαρραλέος και ανυπόταχτος μέχρι το τέλος της ζωής του, διορατικός, γενναιόδωρος, με σπινθηροβόλο βλέμμα, τρανταχτό γέλιο και πολύ χιούμορ, άνθρωπος της παρέας πρόσφερε πολλά και σημαντικά σε μια μακρά και πλούσια πορεία στον χώρο της αρχαιολογικής επιστήμης ως ανασκαφέας, Έφορος Αρχαιοτήτων και Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων Ελλάδας.
Υπήρξε ο αρχαιολόγος που θεμελίωσε και οργάνωσε την ΚΕ΄Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Δυτικής Κρήτης. Κήρυξε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο την Παλιά Πόλη Χανίων και την Παλιά Πόλη Ρεθύμνου για να τις διασώσει από τη ρυμοτόμηση και την κατεδάφιση, εδραιώνοντας μελλοντική παρακαταθήκη. Ξεκίνησε τις συστηματικές ανασκαφές στον λόφο Καστέλλι Χανίων και συνέβαλε καθοριστικά στην ένταξη της δυτικής Κρήτης στον χάρτη του μινωικού κόσμου. Ανέσκαψε και διαμόρφωσε το αρχαίο νεκροταφείο των Αρμένων Ρεθύμνου, το μεγαλύτερο ανασκαμμένο μινωικό νεκροταφείο της Κρήτης και η δική του μεγάλη αρχαιολογική αγάπη. Ανέσκαψε το προϊστορικό σπήλαιο Γερανίου Ρεθύμνου, τον μινωικό οικισμό Αποδούλου Αμαρίου, τη μινωική έπαυλη Νεροκούρου Χανίων. Πραγματοποίησε πλήθος σωστικών ανασκαφών, όπως στην αρχαία Κίσαμο, τη Φαλάσαρνα, τα Νέα Ρούματα, το Καλάμι Αποκορώνου και πολλά στερεωτικά έργα σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Υπήρξε Διευθυντής της ΚΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου. Από τη θέση αυτή χειρίστηκε με σύνεση και ψυχραιμία τα θέματα της περιοχής και έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία του περιπάτου των επισκεπτών του ανακτόρου της Κνωσού. Επίσης, ξεκίνησε το πρόγραμμα των «Μινωικών Δρόμων» στην ανατολική Κρήτη. Διετέλεσε Διευθυντής στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και τη νεόκοπη Εφορεία Σπηλαιολογίας-Παλαιοανθρωπολογίας, όπου η φωτεινή του προσωπικότητα άφησε ισχυρό αποτύπωμα.
Ως Διευθυντής και Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού εφάρμοσε χρηστό τρόπο διοίκησης και δημοκρατική διαχείριση της εξουσίας, τηρώντας πιστά και βελτιώνοντας την αρχαιολογική νομοθεσία. Με θάρρος, επιστημοσύνη και συνέπεια πάλεψε για την προστασία, συντήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και γενικά της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και προώθησε το πρόγραμμα ορισμού ζωνών αρχαιολογικών χώρων. Οργάνωσε πλήθος περιοδικών εκθέσεων στο εξωτερικό για την προβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ήταν ο Διευθυντής Αρχαιοτήτων δίπλα στη Μελίνα Μερκούρη, όταν αυτή ως υπουργός Πολιτισμού, το 1982, ξεκίνησε από το Μεξικό τον αγώνα επαναπατρισμού και επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ίδρυσε το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και το Κέντρο Λίθου. Υπήρξε Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Μουσείων Αρχαιολογίας και Ιστορίας (ICMAH, ICOM) και συνιδρυτής και πρώτος Πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM). Ο φετινός εορτασμός για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων γίνεται την Παρασκευή 16 Μαΐου σε όλη την Ελλάδα, συμπίπτοντας με την ημέρα κηδείας του Γ. Τζεδάκι.
Για να τιμήσει τη μεγάλη προσωπικότητα του Γιάννη Τζεδάκι, η Ιστορική, Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης έχει ξεκινήσει την έκδοση πολυσέλιδου, τιμητικού τόμου με την οικονομική υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Στον συλλογικό τόμο συμμετέχουν επιφανείς επιστήμονες από πολλά μέρη του κόσμου, πανεπιστημιακοί και στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Όταν εκδοθεί θα είναι πλέον στη μνήμη του. Δεν θα έχουμε τη χαρά να τον παρουσιάσουμε μαζί του, όμως, ο ίδιος πρόλαβε να νοιώσει την αγαλλίαση της ευγνωμοσύνης από τους φίλους και συνεργάτες του, που γι’ αυτόν μέτρησε περισσότερο από κάθε άλλη τιμή και αναγνώριση.
Ένα ντοκιμαντέρ
To ντοκιμαντέρ «Γιάννης Τζεδάκις: σπόλια από μία συνέντευξη» που ακολουθεί παρουσιάστηκε στην τιμητική εκδήλωση για τον Γιάννη Τζεδάκι, στο πλαίσιο του 10ου Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Τον τιμώμενο παρουσίασε η κ. Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη (Γ.Γ του Συνεδρίου), παρουσία πλήθους διαπρεπών ελλήνων και ξένων Κρητολόγων («Χρυσόστομος», Χανιά, Οκτώβριος 2006). Η συνέντευξη έγινε το 2001 για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ «Οι φυλακές της μνήμης». Και τα δύο ντοκιμαντέρ είναι σκηνοθεσίας Σταύρου Ψυλλάκη και παραγωγής ΚΕ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
https://www.facebook.com/reel/10159324442849796
