Ο πρώην ηγέτης των Αγγλων Εργατικών εξηγεί στο Documento, μεταξύ άλλων, γιατί η κλιματική αλλαγή είναι ταξικός πόλεμος
Ο Τζέρεμι Κόρμπιν είναι μία από τις πιο εμβληματικές πολιτικές προσωπικότητες στη Μεγάλη Βρετανία και την Ευρώπη. Από νεαρή ηλικία βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των αγώνων για δημοκρατία, ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, «έστρεψε» το Εργατικό Κόμμα στα αριστερά την περίοδο που ήταν επικεφαλής (2015-2020), διαμόρφωσε ένα από τα προοδευτικότερα πολιτικά μανιφέστα στην Ευρώπη, βάζοντας τον άνθρωπο και την κράτος δικαίου στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Κυνηγήθηκε από τα συστημικά ΜΜΕ, διαγράφηκε από το ίδιο του το κόμμα, μια απόφαση που στη συνέχεια πήρε πίσω η αρμόδια επιτροπή, με τον Κιρ Στάρμερ, σημερινό ηγέτη των Εργατικών, να θέλει να αποδομήσει την πλούσια κληρονομιά του.
Συναντήσαμε τον Τζέρεμι Κόρμπιν στο Λονδίνο, στα γραφεία της οργάνωσης που έχει ιδρύσει, το «Peace and Justice Project», το οποίο δραστηριοποιείται στα ζητήματα της κλιματικής και οικονομικής δικαιοσύνης και στην ανάπτυξη ενός διεθνούς κινήματος αλληλεγγύης για τους παγκόσμιους κοινωνικούς αγώνες.
Μετά την αποχώρησή σας από την ηγεσία των Εργατικών, βλέπετε να εγκαταλείπει το κόμμα την αριστερή στροφή που επιχειρήθηκε επί ημερών σας;
Υπάρχει μια τάση στο κόμμα να εγκαταλειφθούν κεντρικά σημεία της πολιτικής ατζέντας που θέσαμε εμείς, που αφορούσαν τις θέσεις μας για τις πολιτικές λιτότητας, το δανεισμό και τις πολιτικές για την ενδυνάμωση της οικονομικής ανάκαμψης. Ένα ακόμη θέμα το οποίο είχαμε στην κορυφή της ατζέντας μας αφορούσε την «πράσινη επανάσταση», ενώ είχαμε στηρίξει τα κοινωνικά δικαιώματα και είχαμε καταθέσει την πρόταση να καταστεί η εκπαίδευση δημόσιο αγαθό, να ιδρυθεί μια δημόσια τράπεζα επενδύσεων, που θα δίνει τη δυνατότητα σε εργαζόμενους να ανακτήσουν την ιδιοκτησία επιχειρήσεων που χρεοκοπούν. Στο πλαίσιο αυτό, μια ακόμη από τις προτάσεις μας ήταν η διασφάλιση ότι η ύδρευση, τα ταχυδρομεία και η ενεργειακή πολιτική της χώρας θα παρέμεναν σε κρατικά χέρια, ότι θα διασφαλιζόταν δηλαδή ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Το Εργατικό κόμμα στο πρόσφατο συνέδριό του στο Μπράιτον ψήφισε υπέρ της πράσινης ανάπτυξης και της αναγνώρισης του κράτους της Παλαιστίνης, θέσεις τις οποίες είχα στηρίξει κι εγώ. Υπάρχουν δηλαδή βασικά σημεία του δικού μας μανιφέστου στο νέο προγραμματικό πλαίσιο του κόμματος, ωστόσο διαφωνώ με κάποια βασικά ζητήματα οικονομικής πολιτικής.
Η Βρετανία αποχώρησε από την ΕΕ, σε μία από τις κορυφαίες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις που κλόνισαν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Πως είναι σήμερα η κατάσταση στη χώρα; Ποιες είναι οι συνέπειες του Brexit;
Το Brexit απασχολεί την βρετανική πολιτική εδώ και χρόνια. Η δική μας θέση ήταν επίσης υπέρ της παραμονής, με στόχο να αναθεωρηθούν οι συνολικές πολιτικές της ΕΕ. Ένα από τα βασικά ζητήματα που επιμέναμε ότι θέλουν μεταρρύθμιση, ότι χρειαζόταν μια διαφορετική προσέγγιση, ήταν οι πολιτικές λιτότητας όπως αυτές εφαρμόστηκαν με οδυνηρό τρόπο στην περίπτωση της Ελλάδα και σε μικρότερο βαθμό στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Ξεκαθαρίσαμε επίσης τη θέση μας υπέρ των δημόσιων επενδύσεων, υπέρ των πολιτικών που ενισχύουν τη δημοκρατία και υπέρ της συμμαχίας των αριστερών δυνάμεων στην ΕΕ και την Ευρώπη.
Αυτές τις πολιτικές θέσεις στηρίξαμε από το 2015 έως το 2020 στο Εργατικό κόμμα, αυτές τις θέσεις επιχειρώ κι εγώ να στηρίξω και να αναδείξω σήμερα ως βουλευτής και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενδυναμώνοντας τη συνεργασία μεταξύ των ομάδων των Σοσιαλιστών, των Πράσινων και της Αριστεράς.
Σας σόκαρε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος;
Προσωπικά, έχοντας γυρίσει όλη τη Μεγάλη Βρετανία, δεν σοκαρίστηκα από την επικράτηση του Brexit. Το «όχι» επικράτησε σε αποβιομηχανοποιημένες ζώνες, σε περιοχές που το ιδιωτικό χρέος ήταν υψηλό, όπου τα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ δεν έφταναν εκεί. Ακόμα και οι νέοι, που στήριξαν την παραμονή στην ΕΕ, ήταν υπέρ μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, μιας κοινωνίας ανοχής, αλλά δεν ήταν υπέρ των πολιτικών της ΕΕ και των θεσμών της, έτσι όπως λειτουργούν σήμερα.
Ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον τα έχει κάνει «θάλασσα», έχουμε προβλήματα στο εμπόριο, στο ανθρώπινο δυναμικό, πάρα πολλοί Ευρωπαίοι έφυγαν από τη χώρα. Θέλουμε και πρέπει να έχουμε στενές σχέσεις με την ΕΕ και πρέπει να υπάρχουν στενές σχέσεις μεταξύ των αριστερών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη. Έχουμε κοινά προβλήματα και κοινές προκλήσεις, ειδικά με όσα έχει προκαλέσει η πανδημία, στον εργασιακό τομέα, στις ανισότητες, σε πολλά θέματα.
Η Βρετανία είναι ένα από τα πλουσιότερα κράτη παγκοσμίως, ωστόσο αυτός ο πλούτος δεν φτάνει σε όλα τα τμήματα του πληθυσμού. Αυτό είναι ένα πρόβλημα του σημερινού οικονομικού συστήματος;
Υπάρχει τεράστια ανισότητα στους κόλπους της βρετανικής κοινωνίας. Το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλούσιων περιοχών μεγαλώνει, υπάρχει τρομακτική φτώχεια στο Λονδίνο.
Αυτό όμως το μοντέλο είναι παγκόσμιο. Το οικονομικό σύστημα σήμερα βασίζεται στη σχέση ανάπτυξης και κατανάλωσης, όχι στη διασφάλιση της εργασίας και στη διατήρηση ενός βιώσιμου επιπέδου διαβίωσης. Υπάρχει ανάγκη για να μια εναλλακτική οικονομική ατζέντα που αμφισβητεί στην πράξη τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί σήμερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ο τραπεζικός τομέας, βαθαίνοντας διαρκώς τις ανισότητες.
Στη Γλασκώβη πραγματοποιείται η σύνοδος για το κλίμα (COP26), σε μια περίοδο που βιώνουμε εντονότερα τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Πριν λίγους μήνες είχατε υποστηρίξει με άρθρο σας ότι η κλιματική κρίση είναι ένας «ταξικός πόλεμος». Τι εννοείται με αυτό;
Η κλιματική κρίση επηρεάζει δυσανάλογα τα φτωχότερα κράτη και τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Κακή ποιότητα νερού, κακή ποιότητα ατμόσφαιρας, με τις συνέπειες να βαραίνουν τους πιο αδύναμους.
Εάν θέλουμε να περάσουμε σε ένα βιώσιμο μοντέλο, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε συλλογικά τη δράση μας, να προχωρήσουν πολιτικές που εξασφαλίζουν ένα βιώσιμο μέλλον. Αυτές οι πολιτικές αφορούν, μεταξύ άλλων, τη διασφάλιση ότι όλοι οι συνταξιούχοι θα έχουν βιώσιμη σύνταξη, όλοι οι εργαζόμενοι ένα βιώσιμο εισόδημα, ότι η αναδιανομή εισοδήματος θα διασφαλίσει ότι όλοι οι άνθρωποι θα ζουν αξιοπρεπώς. Η Αριστερά πρέπει να σκεφτεί πως θα φέρει αυτά τα ζητήματα στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου.
Πολλοί νέοι άνθρωποι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα οικονομικά, παρά τα πτυχία που έχουν ή την προσπάθεια που κάνουν για να βρουν μια εργασία που θα τους εξασφαλίζει τα προς το ζην. Τι πάει λάθος εδώ;
Υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι άνθρωποι μορφωμένοι, που δουλεύουν σκληρά, που βρίσκονται «βουτηγμένοι» στα χρέη. Φανταστείτε ότι στη Μεγάλη Βρετανία το μέσο χρέος ενός φοιτητή είναι 50.000 λίρες. Μιλάμε για ένα δυσβάσταχτο χρέος που δύσκολα μπορεί κανείς να διώξει από πάνω του.
Το πράσινο «New Deal» που προτείνουμε εμείς μπορεί να δώσει καλές δουλειές, να ενισχύσει τις τοπικές κοινωνίες, την τοπική παραγωγή. Για αυτόν ακριβώς το λόγο μίλησα για τη δημιουργία δημόσιας τράπεζας επενδύσεων που θα χρηματοδοτήσει τέτοια προγράμματα. Όλες οι επαναστάσεις, από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι την τεχνολογική επανάσταση, αύξησαν τον πλούτο αυτών που τις χρηματοδότησαν, εμποδίζοντας την αναδιανομή του πλούτου. Εδώ λοιπόν χρειάζονται δημόσια ελεγχόμενες επιχειρήσεις, που θα ενισχύουν την εργασία και θα καταστήσουν την τεχνολογία δημόσιο αγαθό, να έχουν δηλαδή όλοι δωρεάν ίντερνετ, να μην αποκλείεται κανείς.
Είναι δημόσιο αγαθό και η στέγαση; Σας ρωτώ γιατί η στεγαστική κρίση βαθαίνει στις μεγάλες πόλεις.
Ναι, αναμφίβολα είναι δημόσιο αγαθό. Ζω σε μια περιοχή στο βόρειο Λονδίνο που το 27-28% είναι καταλήψεις, το 30% είναι ιδιωτικές ιδιοκτησίες και το 40% κοινωνική κατοικία. Η κοινωνική κατοικία προσφέρει ασφάλεια, ειδικά όταν η στεγαστική κρίση είναι τεράστια. Προσωπικά εμπνέομαι από τους αγώνες και τις καμπάνιες των πολιτών στο Βερολίνο και την ενδυνάμωση των κινημάτων και των ενώσεων για βιώσιμη στέγαση στη Μεγάλη Βρετανία. Πρέπει να συγκρατηθούν οι τιμές των ενοικίων, πρέπει να υπάρξει κρατική παρέμβαση.
Η δική μας πρόταση είναι να υπάρχει έλεγχος της αγοράς και πλαφόν ενοικίων από το κράτος για να μην δίνουν οι πολίτες ένα δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός για την πληρωμή του ενοικίου.
Πως βλέπετε την είσοδο δισεκατομμυριούχων στο ποδόσφαιρο; Πρόσφατα η αγγλική Νιουκάστλ εξαγοράστηκε από κρατικό fund της Σαουδικής Αραβίας.
Λατρεύω το ποδόσφαιρο, όπως πολύς κόσμος, αλλά είναι πλέον μια βιομηχανία που δεν είναι βιώσιμη. Θυμάμαι μια συνάντηση που είχα με τον πρώην ιδιοκτήτη της Άρσεναλ, και τον ρώτησα εάν μπορούσε να μου εξηγήσει τα οικονομικά της Πρέμιερ Λιγκ. Με κοίταξε στα μάτια και μου είπε ότι δεν μπορούσε, εκτός εάν πιστεύω στα παραμύθια.
Για την Νιούκαστλ, το ζήτημα είναι μεταξύ άλλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία και η εμπλοκή με το ποδόσφαιρο. Πρέπει να προωθήσουμε τη δημοκρατική διαχείριση των ομάδων από φιλάθλους και οπαδούς, όπως γίνεται στη Γερμανία, με σημαντικό το παράδειγμα της Μπάγερν Μονάχου. Αυτό που είχα προτείνει είναι να εκλέγονται τα εκτελεστικά όργανα των ομάδων από οπαδούς και να μετατραπούν οι σύλλογοι σε κινήματα βάσης, να διοικούνται από τους φίλους των ομάδων, όχι από δισεκατομμυριούχους.
Πρέπει η τοπική πολιτική ηγεσία να θέτει όρια και να πιέζει τους επενδυτές-δισεκατομμυριούχους των ομάδων να συνεισφέρουν στην τοπική κοινωνία;
Απόλυτα. Στην Άρσεναλ, για παράδειγμα, όταν ήθελε να χτίσει το νέο της γήπεδο, θέσαμε όρους για στήριξη των υποδομών, για δημιουργία νέων κατοικιών, για κοινωνική κατοικία. Δεν κάναμε όσες θέλαμε, αλλά κάναμε πολλές μέσα από τις διαπραγματεύσεις. Επίσης, κάναμε καμπάνια για να πιέσουμε την ομάδα να πληρώνει τον μίνιμουμ μισθό στους υπαλλήλους της και τα καταφέραμε. Ήταν και είναι προκλητικό για μια ομάδα να μην έχουν οι υπάλληλοί της ένα βιώσιμο μισθό, τη στιγμή που υπάρχουν παίκτες που παίρνουν ακόμα και 300.000 λίρες την εβδομάδα.
Το έργο των φιλάθλων και οπαδών είναι εξίσου σημαντικό. Η στήριξη της τοπικής κοινωνίας είναι άμεσα ορατή, όπως συμβαίνει με τις πρωτοβουλίες των φίλων της Λίβερπουλ και της Έβερτον που κάνουν σπουδαίο έργο με τις τράπεζες τροφίμων. Βλέπουμε κι άλλες ομάδες να κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Πολλές δημοσκοπήσεις στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι νέοι «αγκαλιάζουν» τις σοσιαλιστικές ιδέες. Τι είναι τελικά σοσιαλισμός για εσάς;
Σε όλη μου τη ζωή ακούω ότι ο «σοσιαλισμός είναι νεκρός». Ότι είναι παρελθόν. Δεν ισχύει αυτό. Η μάχη των πολιτών και των εργαζόμενων για το συλλογικό καλό είναι εδώ, το βλέπουμε καθημερινά. Όταν μου λένε ότι δεν λειτουργεί ο σοσιαλισμός, τους απαντώ «πότε πήγες σε νοσοκομείο; Γιατί είναι δωρεάν το νοσοκομείο;» – Γιατί η υγεία και περίθαλψη είναι και πρέπει να παραμείνει δημόσιο αγαθό.
Ο 19ος αιώνας και η βιομηχανική επανάσταση, οι αγώνες για εργασιακά δικαιώματα και ο συνδικαλισμός το 1930, οι διώξεις επί μακαρθισμού, τα αντιπολεμικά κινήματα, όλα αυτά συνθέτουν τον σοσιαλισμό. Ποιος θα περίμενε ότι τον 21ο αιώνα, έναν τύπο σαν τον Μπέρνι Σάντερς στις ΗΠΑ, να διεκδικεί την προεδρία ως σοσιαλιστής; Ποιος θα το περίμενε ότι θα βρισκόταν ένα βήμα πριν εκλεγεί;
Οι σοσιαλιστικές ιδέες είναι σήμερα πιο δυνατές από ποτέ. Το αντιρατσιστικό κίνημα είναι πιο δυνατό από ποτέ. Πρόκειται για διαρκή μάχη ιδεών. Ή θα αφήσουμε τη Δεξιά να τα καταστρέψει όλα και την ακροδεξιά να επικρατεί όπως έκανε τη δεκαετία του 1930, προστατεύοντας την ελεύθερη αγορά και τους καπιταλιστές ή η Αριστερά θα κινηθεί συλλογικά, θα επενδύσει στο μέλλον και σε μια κοινωνία πολυπολιτισμική, πολυφωνική και πολύχρωμη. Αυτή η μάχη δεν σταματά ποτέ.
