«Ήταν μία πολύ επιτυχημένη προεδρία. Εκείνα τα χρόνια, ο Πέπε (σ.σ ο Χοσέ Μουχίκα) έγινε… σούπερ σταρ στη μικρή χώρας της Ουρουγουάης. Την έβαλε στον χάρτη για πολλούς ανθρώπους», δήλωσε ο Πάμπλο Μπρούμ, ιθύνων νους για τη συγγραφή βιβλίου σχετικά με τον πρώην πρόεδρο της χώρας, ο οποίος έφυγε χθες από τη ζωή.
Διαβάστε επίσης: Χοσέ Μουχίκα: Πέθανε ο εμβληματικός πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης – Οι σταθμοί της ζωής του (Video)
Ο Μουχίκα, πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, ήταν ένας από τους πολιτικούς που ήρθαν στην εξουσία τα χρόνια της «αριστερής παλίρροιας», όπως τη χαρακτήρισαν, ακολουθώντας την Αργεντινή, τη Βραζιλία, τη Χιλή και αλλού στη Λατινική Αμερική στις αρχές του αιώνα.
Του πιστώνεται η οικονομική έκρηξη, η αύξηση των ξένων επενδύσεων και η μείωση της φτώχειας στο μικρό νοτιοαμερικανικό έθνος με περισσότερους από 3 εκατομμύρια κατοίκους, αποφεύγοντας παράλληλα τα σκάνδαλα διαφθοράς. Οι προοδευτικές πολιτικές του περιλάμβαναν τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, της μαριχουάνας και των γάμων μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, καθώς και την επανεγκατάσταση προσφύγων πολέμου από το Αφγανιστάν.
Ήταν μόλις 8 ετών όταν πέθανε ο πατέρας του. Μεγάλωσε μέσα στο ανθοπωλείο της μητέρας του και πολύ γρήγορα «ένιωσε εξοργισμένος από το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και γοητευμένος από την επανάσταση στην Κούβα αναζήτησε την πολιτική αλλαγή μέσω του αντάρτικου», έλεγαν οι παλαιοί σύντροφοί του.
«Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Μουχίκα ήταν ανάμεσα σε πολλούς νέους που θεωρούσαν τον ένοπλο αγώνα από επιθυμητό έως αναπόφευκτο», δήλωσε ο Μπρουμ.
Ο Μουχίκα εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα, μια επαναστατική ομάδα ευρέως γνωστή ως Tupamaros. Τα μέλη της πραγματοποίησαν βομβιστικές επιθέσεις, ληστείες τραπεζών και απαγωγές και το 1969 κατέλαβαν για λίγο την πόλη Πάντο της Ουρουγουάης. Δεν κατάφεραν ποτέ να καταλάβουν την εξουσία και το 1970 ο Μουχίκα συνελήφθη μετά από ανταλλαγή πυροβολισμών με την αστυνομία κατά την οποία τραυματίστηκε σοβαρά.
Αφού ανάρρωσε, ο Μουχίκα συμμετείχε σε μια τολμηρή απόδραση από τη φυλακή. Οι συγκρατούμενοι του Tupamaros κατασκεύασαν μια σήραγγα μήκους 130 μέτρων σε ένα σπίτι απέναντι από τη φυλακή, η οποία επέτρεψε στον Μουχίκα και σε 105 άλλους αντάρτες να αποδράσουν.
Αλλά οι περισσότεροι συνελήφθησαν γρήγορα. Ο πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης ξυλοκοπήθηκε και βασανίστηκε, και πέρασε τόσο πολύ χρόνο στην απομόνωση που έγινε φίλος με μυρμήγκια, βατράχια και αρουραίους.
Ο Μουχίκα «πέρασε αυτά τα χρόνια στη φυλακή προσπαθώντας να μορφωθεί, προσπαθώντας να κατανοήσει το πολιτικό σύστημα, τον κόσμο, αλλά και να καταλάβει ποιος ήταν», λέει ο Μαουρίτσιο Ραμπουφέτι, ένας Ουρουγουανός δημοσιογράφος που έγραψε τη βιογραφία του.
Αποφυλακίστηκε το 1985. Μέχρι τότε, η δικτατορία της Ουρουγουάης είχε τελειώσει και εκλέχθηκε δημοκρατική κυβέρνηση.
Με αυτόν τον τρόπο, λέει ο Ραμπουφέτι, «βοήθησε να διασφαλιστεί ότι η Ουρουγουάη θα γινόταν μια σταθερή χώρα με ισχυρούς θεσμούς. Κατάλαβε ότι οι Ουρουγουανοί δεν ήθελαν μάχη αλλά, μάλλον, ειρήνη και σταθερότητα».
Σε αυτή τη μετάβαση βοήθησε η αίσθηση του χιούμορ του Μουχίκα, ο λαϊκός τρόπος και ο λιτός τρόπος ζωής του, που τον έκαναν αγαπημένο των ΜΜΕ. Κοντός, με γκρίζα μαλλιά και συχνά ατημέλητος, έδινε συνεντεύξεις πίνοντας μάτε, στο μικρό αγροτόσπιτό του έξω από την πρωτεύουσα, το Μοντεβιδέο, όπου ο ίδιος και η σύζυγός του καλλιεργούσαν λουλούδια.
«Είναι ένα πολύ απλό σπίτι φτιαγμένο από τούβλα ή τσιμεντόλιθους», είπε ο Ραμπουφέτι. «Η στέγη είναι φτιαγμένη από λαμαρίνα. Υπάρχει μια μικρή κουζίνα, μια κρεβατοκάμαρα και ένα μπάνιο, και μπορείς να τα δεις όλα από την μπροστινή πόρτα».
Για πολλούς μέσους Ουρουγουανούς, οι οποίοι είχαν βαρεθεί τους πομπώδεις πολιτικούς και την κυβερνητική διαφθορά, ο Μουχίκα έμοιαζε περισσότερο με έναν από αυτούς. Εξελέγη στο κοινοβούλιο το 1994, διορίστηκε υπουργός κτηνοτροφίας, γεωργίας και αλιείας το 2005 και, τέσσερα χρόνια αργότερα, κέρδισε την προεδρία.
Ωστόσο, ακόμη και τη στιγμή του μεγαλύτερου θριάμβου του, τη νύχτα των εκλογών του 2009, ο 74χρονος τότε εκλεγμένος πρόεδρος αρνήθηκε να πανηγυρίσει. Αντ’ αυτού, ζήτησε συγγνώμη από τον ηττημένο υποψήφιο επειδή χρησιμοποίησε κάποια σκληρή ρητορική κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και δεσμεύτηκε: «Αύριο, θα περπατήσουμε μαζί».
Το υψηλό αξίωμα δεν άλλαξε πολύ τον Μουχίκα. Απέφυγε την επίσημη κατοικία του στο Μοντεβιδέο για την ερειπωμένη φάρμα του με τα λουλούδια. Αντί για την προεδρική αυτοκινητοπομπή, συχνά πήγαινε στη δουλειά με το Volkswagen Beetle του 1987. Ντυνόταν άνετα και δώριζε σχεδόν όλο τον μισθό του σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Η λιτότητά του δεν ήταν τέχνασμα. Ο Μουχίκα πίστευε ότι οι πολιτικοί πρέπει να ζουν όπως οι μέσοι άνθρωποι και συχνά δήλωνε ότι οι ευκατάστατοι στον κόσμο πρέπει να τα βγάζουν πέρα με λιγότερα. Στη Σύνοδο Κορυφής για τη Γη στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 2012, είπε ευθέως στους αντιπροσώπους: «Ο υπερκαταναλωτισμός είναι αυτό που καταστρέφει τον πλανήτη».
Στα χρόνια της δύσης του, καθώς ο κόσμος πολωνόταν περισσότερο, ο Μουχίκα κοίταξε πίσω στο δικό του εξτρεμιστικό παρελθόν με απογοήτευση και υποστήριξε τη μετριοπάθεια.
«Στον δικό μου κήπο, δεν φυτεύω πλέον τους σπόρους του μίσους», είπε σε ομιλία του το 2020, ανακοινώνοντας την απόσυρσή του από την ενεργό πολιτική. «Η ζωή μου έδωσε ένα σκληρό μάθημα … ότι το μίσος απλώς μας κάνει όλους πιο ηλίθιους».
Με πληροφορίες από Guardian, NPR.
Διαβάστε επίσης
Μάξιμος Χαρακόπουλος στο Documento: «Για το μήνυμα δεν φταίει ο αγγελιοφόρος»
Καιρός: Σε ποιες περιοχές και πότε θα βρέξει σήμερα – Η πρόγνωση για τις επόμενες ημέρες (LIVE)