Χοσέ Μουχίκα: Ο πρόεδρος των φτωχών στο σινεμά

Για τον αγαπημένο πρόεδρο των Ουρουγουανών που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή έχουν γυριστεί αρκετά φιλμ, εκ των οποίων ξεχωρίζει το ντοκιμαντέρ του Εμίρ Κουστουρίτσα «Ελ Πέπε: Μια Ανώτερη Ζωή» » και η ταινία του ουρουγουανού Άλβαρο Μπρέχνερ «Μία νύχτα, 12 χρόνια».

Ο αξεπέραστος Πέπε Μουχίκα ή «Πρόεδρος των φτωχών» όπως τον χαρακτήριζαν (τίτλο για τον οποίο ένιωθε περηφάνεια) ήταν ο Πρόεδρος της Ουρουγουάης την πενταετία 2010- 2015. Ο πρώην αντάρτης που πέρασε 13 χρόνια της ζωής του στις φυλακές, μόλις ανέλαβε την προεδρική εξουσία υιοθέτησε μια σειρά από προοδευτικά μέτρα που είχαν στόχο τη μείωση του ποσοστού φτώχιας που άγγιζε το 39% στη χώρα του. Στο τέλος της θητείας του το ποσοστό είχε μειωθεί στο 11% χάρη στο πρόγραμμα της κοινωνικής κατοικίας που εμπνεύστηκε.

Αρκετές ταινίες γυρίστηκαν τα τελευταία χρόνια με «ήρωα» τον εμβληματικό Μουχίκα που έδινε όλο το μισθό που λάμβανε ως αρχηγός κράτους, στο κοινωνικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της φτώχιας. Ξεχωρίζουν το «Ελ Πέπε: Μια Ανώτερη Ζωή» του Εμίρ Κουστουρίτσα και το «Μία Νύχτα, 12 Χρόνια», του Αλβαρο Μπρέχνερ (και τα δύο φιλμ που θα τα βρελιτε στο Netflix γυρίστηκαν το 2018) καθώς και το ντοκιμαντέρ «Τα Όνειρα του Πέπε, Κίνημα 2052» του Πάμπλο Τρόμπο που γυρίστηκε το 2024.

Στο πρώτο φιλμ ο χαρισματικός ηγέτης μιλάει στην κάμερα του Κουστουρίτσα για τις πολιτικές ιδέες αλλά και τη δράση του στο αστικό αντάρτικο που είχαν ως αποτέλεσμα να περάσει 13 χρόνια στη φυλακή. Χωρίς να περιαυτολογεί ο αγαπημένος των ουρουγουανών «Πέπε», αρνείται την ετικέτα του θύματος και ισχυρίζεται ότι δεν θα ήταν ο ίδιος άνθρωπος σήμερα, χωρίς αυτά τα χρόνια στη φυλακή. Στο φιλμ μιλάνε ακόμη η λατρεμένη σύζυγος του Λουσία Τοπολάνσκι (με την οποία ήταν μαζί από νεαρή ηλικία μέχρι και τα βαθιά γεράματα), αρκετοί σύντροφοι του αλλά και απλοί πολίτες που εκφράζουν το θαυμασμό και την αγάπη τους για τον «φτωχότερο πρόεδρο του κόσμου».

Η ταινία του ουρουγουανού Άλβαρο Μπρέχνερ «Μία νύχτα, 12 χρόνια» μας ταξιδεύει στην Ουρουγουάη του 1973 που τελεί υπό στρατιωτικό καθεστώς. Το κίνημα των Τουπαμάρος έχει συνθλιβεί και οι συλληφθέντες αντάρτες οδηγούνται στη φυλακή όπου υποβάλλονται σε φριχτά βασανιστήρια. Μια φθινοπωρινή νύχτα, τρεις κρατούμενοι (ανάμεσά τους και ο Πέπε Μουχίκα) απομακρύνονται από τα κελιά τους για μια μυστική αποστολή. Η εντολή είναι σαφής: «Αφού δεν μπορούμε να τους σκοτώσουμε, ας τους τρελάνουμε». Οι άνδρες θα περάσουν τα επόμενα 12 χρόνια στην απομόνωση. Πρόκειται για μια σκληρή αλλά και λυρική ιστορία επιβίωσης για τη δύναμη του πνεύματος σε καιρό πολέμου και για τους πείσμονες «τρελούς» της Ιστορίας που ξεπέρασαν τα όρια της ανθρώπινης κατάστασης και επινόησαν εκ νέου τους χαρακτήρες τους.

Τέλος, το ντοκιμαντέρ «Τα Όνειρα του Πέπε, Κίνημα 2052» του Πάμπλο Τρόμπο είναι η τελευταία κινηματογραφική μαρτυρία που έχουμε με ήρωα τον Πέπε Μουχίκα. Γυρίστηκε πέρυσι με τον 88χρονο πρώην πρόεδρο να δείχνει αρκετά καταβεβλημένος λόγω του καρκίνου που τον ταλαιπωρούσε.