Υγειονομικές «βόμβες» λεωφορεία και τρόλεϊ με ευθύνη κυβέρνησης και διοίκησης

Οσο ντροπιαστικό και αν ακούγεται εν έτει 2025, η αλήθεια είναι ότι η μετακίνηση με λεωφορεία και τρόλεϊ στην Αθήνα εγκυμονεί πολύ σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των επιβατών. Η κραυγή αγωνίας των εργαζομένων για την καθαριότητα στα συγκεκριμένα μέσα μεταφοράς, που χρησιμοποιούνται καθημερινά από χιλιάδες Αθηναίους αλλά και τουρίστες, φαίνεται ότι αφήνει «ασυγκίνητους» τους ιθύνοντες της ΟΣΥ, οι οποίοι επιτρέπουν τα ογκώδη οχήματα, όπως και τα κτίρια της εταιρείας, να μετατρέπονται σε «υγειονομικές βόμβες».

Το ιστορικό των συμβάσεων καθαρισμού με ιδιώτες δείχνει ξεκάθαρα την ύπαρξη κενών διαστημάτων, κάτι που σημαίνει πως υπάρχουν αρκετές ημέρες κατά τις οποίες τα λεωφορεία κυκλοφορούν βρόμικα, με τους πολίτες στοιβαγμένους μέσα σε αυτά. Αλλωστε, οι συμβάσεις είναι μικρής διάρκειας, από έναν έως περίπου έξι μήνες, γεγονός που επίσης προκαλεί πολλά ερωτήματα. Μάλιστα, τα προβλήματα χρονολογούνται από την εποχή του μοιραίου για το έγκλημα στα Τέμπη υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Αχ. Καραμανλή…

Η ΟΣΥ επιδιώκει εδώ και χρόνια την υπογραφή διετούς σύμβασης με ανάδοχο, που θα αναλάβει τον καθαρισμό των οχημάτων, των κτιριακών εγκαταστάσεων και αμαξοστασίων, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα να δαπανώνται υπέρογκα ποσά για μικρότερης διάρκειας συμφωνίες. Να σημειωθεί ότι η ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες Ανώνυμη Εταιρεία) είναι κρατική, με δραστηριότητα τις αστικές δημόσιες συγκοινωνίες στην Αττική και αποτελεί θυγατρική του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ).

Την ίδια ώρα πολλά ερωτήματα προκαλεί το γεγονός ότι την καθαριότητα των λεωφορείων και των τρόλεϊ έχει αναλάβει κατ’ αποκλειστικότητα το τελευταίο διάστημα η εταιρεία Imagin Facility Management, που εξαγοράστηκε από τον Ομιλο Cordia τον Μάρτιο του 2024. Από το καλοκαίρι του 2023 μέχρι σήμερα η Imagin καθαρίζει τα οχήματα της ΟΣΥ με τις παρακάτω συμβάσεις (τα ποσά με εκτιμώμενη αξία σύμβασης χωρίς ΦΠΑ):

• 16/6/23-16/12/23: Ανοιχτή διαδικασία, 864.673,91 ευρώ.
• 16/12/2023-15/04/2024: Ανοιχτή διαδικασία, 630.617,63 ευρώ.
• 15/4/2024-4/5/2024: Ανοιχτή διαδικασία, 110.000 ευρώ.
• 15/05/2024-14/07/2024: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 407.721 ευρώ.
• 26/07/2024-16/09/2024: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 393.895,22 ευρώ.
• 20/09/2024-20/12/2024: Ανοιχτή διαδικασία, 670.334,41 ευρώ.
• 31/12/2024-28/02/2025: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 440.405,50 ευρώ.
• 19/03/2025-19/04/2025: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 220.267 ευρώ.
• 19/04/2025-18/06/2025: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 440.405,50 ευρώ.
• 26/06/2025-26/08/2025: Διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, 441.686,51 ευρώ.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η επόμενη σύμβαση καθαρισμού λεωφορείων έχει έναρξη ισχύος 16/9/2025 και διάρκεια δύο μηνών, πάλι με την εταιρεία Imagin Facility. Δηλαδή, από τις 26 Αυγούστου μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου λεωφορεία και τρόλεϊ στην Αθήνα καθαρίζονταν από το προσωπικό της ΟΣΥ, χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό, σύμφωνα με καταγγελίες που έγιναν στο Documento. Αυτό δεν συνέβη για πρώτη φορά, καθώς οδηγοί, τεχνικοί και διοικητικό προσωπικό καταγγέλλουν συνεχώς τους τελευταίους μήνες τη συστηματική αμέλεια της ΟΣΥ, η οποία αφήνει διαρκώς κενά διαστήματα, που έχουν φτάσει έως και τις 20 ημέρες (!) με βρόμικα οχήματα, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα κτίρια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον καθαρισμό των εγκαταστάσεων της ΟΣΥ, με τον ίδιο περιπετειώδη τρόπο (και αποτελέσματα), αναλαμβάνουν οι εταιρείες Clean Well (κυρίως) και SQS Service Quality Systems.

«Απρόβλεπτα γεγονότα»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί και το γεγονός ότι η ΟΣΥ στις αποφάσεις που δημοσιεύει τελευταία κάνει λόγο για «απρόβλεπτα γεγονότα» που την «αναγκάζουν» να προβεί στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. «Ποια είναι άραγε τα απρόβλεπτα που συμβαίνουν εδώ και δύο χρόνια» αναρωτούνται εργαζόμενοι της ΟΣΥ που παίζουν, όπως και χιλιάδες επιβάτες, την υγεία τους «κορόνα γράμματα»;

Επίσης, πολλές από τις συμβάσεις αναρτήθηκαν μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος και θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διενέργεια ελέγχου, καθώς τίθεται εν αμφιβόλω η διαφάνεια των αποφάσεων. Αλλωστε, μόνο τυχαίο δεν είναι το ερώτημα των εργαζομένων για το αν «η Εθνική Αρχή Διαφάνειας που περιτριγυρίζει τελευταία τον όμιλο ΟΑΣΑ θα ασχοληθεί με την υπόθεση;».
Από την έρευνα του Documento προκύπτει ότι οι παλινωδίες άρχισαν προ τριετίας, με ματαιώσεις διαγωνισμών και συμμορφώσεις σε αποφάσεις της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ).

«Ακόμη και για την περίοδο της Covid το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) σε έλεγχο στην ΟΣΥ είχε κάνει παρατηρήσεις για κατάτμηση αντικειμένου και έχει καταλογίσει πρόστιμα. Αραγε ποιος θα τα πληρώσει αυτά; Υπάρχει ελεύθερος ανταγωνισμός; Αξιολογήθηκε η διοίκηση γι’ αυτό;» είναι μερικές από τις απορίες που εύλογα εκφράζουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν γνώση του αλαλούμ που επικρατεί.

Ο έλεγχος του ΓΛΚ

Επί ημερών Καραμανλή στο υπουργείο Μεταφορών, το 2022, στην έκθεση αποτελεσμάτων για τον προγραμματισμένο διαχειριστικό έλεγχο, το ΓΛΚ εντόπισε μη εφαρμογή των διατάξεων του νόμου «περί επαρκούς κινητοποίησης των αρχών του ανταγωνισμού». Το ΓΛΚ σημείωσε ότι η ΟΣΥ πραγματοποιεί προμήθειες υλικών και υπηρεσιών για ποσά από 2.500 έως 60.000 ευρώ, χωρίς να γίνονται δημόσιοι διαγωνισμοί, απλώς και μόνο με έκδοση δελτίων παραγγελίας, με αποτέλεσμα να προκύπτουν κατατμήσεις. Μεταξύ άλλων διαπιστώθηκε κατάτμηση ενιαίας δαπάνης στον καθαρισμό και στη φύλαξη των κτιριακών εγκαταστάσεων της ΟΣΥ.

Στο σχετικό έγγραφο γίνεται επίσης λόγος για μη ορθή συγκέντρωση και φύλαξη των δικαιολογητικών των συμβάσεων του φορέα. Στον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι οι έντεκα συμβάσεις για τον καθαρισμό οχημάτων και κτιρίων που συνάφθηκαν ανήλθαν στο ποσό των 2.250.100 ευρώ και πραγματοποιήθηκαν με τις ειδικές διατάξεις περί Covid-19, σε συνδυασμό με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. «Στην πραγματικότητα όμως, οι συμβάσεις αυτές δεν περιείχαν όλες τον όρο απολύμανση, μέσα στο αντικείμενο της σύμβασης, για να δικαιολογείται η ιδιαιτερότητα, το απρόβλεπτο και το εξαιρετικά επείγον της παρούσας δαπάνης» είχε τονίσει το ΓΛΚ. «Αλλωστε, τα λεωφορεία και τα κτίρια της ΟΣΥ ΑΕ πρέπει να καθαρίζονται σε τακτική βάση για το επιβατικό κοινό, ώστε να διασφαλίζεται η δημόσια υγεία. Είναι κύρια υποχρέωση της ΟΣΥ λόγω του συγκοινωνιακού έργου της» υπογράμμισαν οι ελεγκτές του ΓΛΚ.

Στα τέλη Μαΐου του 2025, από την ηλεκτρονική εφαρμογή παρακολούθησης της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων του υπουργείου Οικονομικών προέκυψε ότι σχετικά με την ΟΣΥ έχει υπάρξει συμμόρφωση σε τέσσερις από τις 17 συστάσεις, ενώ 13 εξακολουθούσαν να παραμένουν ανοικτές μετά την έκθεση του 2024. «Παρά τα ευρήματα και τους καταλογισμούς, η διευθύντρια Οικονομικών Υπηρεσιών έγινε γενική διευθύντρια, ο διευθυντής Προμηθειών μετακινήθηκε σε διεύθυνση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και η θητεία του διευθύνοντος συμβούλου ανανεώθηκε πρόσφατα» επισημαίνουν στο Documento πηγές της ΟΣΥ.

«Βροχή» οι καταγγελίες

Την ίδια ώρα οι οδηγοί και το προσωπικό βρίσκονται σε απόγνωση. Οχι τώρα, αλλά εδώ και καιρό. «Χάος, Βρομιά και Κίνδυνος στις Εγκαταστάσεις και τα Λεωφορεία του Οργανισμού. Εργαζόμενοι Και Πολίτες Σε Κίνδυνο» σημείωνε ο σύλλογος υπαλλήλων της ΟΣΥ στις 19/9/25 που κατήγγειλε ότι «με τη λήξη κάθε δίμηνης σύμβασης καθαριότητας, οι χώροι βυθίζονται ξανά στο χάος. Αποδυτήρια, τουαλέτες, γραφεία και λεωφορεία παραμένουν βρόμικα, εκθέτοντας σε κίνδυνο την υγεία εργαζομένων και πολιτών».
Περίπου έναν χρόνο νωρίτερα, τον Οκτώβριο του 2024, η Ομοσπονδία Συνδικάτων Μεταφορών Ελλάδας ενημέρωνε για την επικίνδυνη και συνάμα τραγική κατάσταση με την καθαριότητα στην ΟΣΥ το Τμήμα Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Β΄ Τομέα Αθηνών.

Οι καταγγελίες δεν σταματούν εκεί. Στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, με επιστολή που κοινοποιήθηκε στον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρίστο Δήμα και τον αρμόδιο υφυπουργό Κωνσταντίνο Κυρανάκη οι συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ ΟΣΥ-ΟΑΣΑ κάλεσαν τον εισαγγελέα να παρέμβει καθώς, όπως ανέφεραν, «εδώ και 15 ημέρες τα λεωφορεία κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας με παντελή έλλειψη καθαριότητας». Νωρίτερα, στις 8 Ιουλίου, με τον καύσωνα να κορυφώνεται υπήρξε ανακοίνωση με αναφορές για «παντελή έλλειψη καθαριότητας και απολύμανσης εδώ και 12 ημέρες σε κτιριακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των τουαλετών».

Στις 25 Ιουνίου 2025 η ΠΑΣΚΕ ΟΣΥ-ΟΑΣΑ είχε ενημερώσει ότι «διανύουμε ήδη τη δεύτερη εβδομάδα κατά την οποία τα λεωφορεία της πρωτεύουσας κυκλοφορούν χωρίς την απαραίτητη και προβλεπόμενη καθαριότητα» με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «μια υγειονομική βόμβα για εργαζόμενους και επιβάτες, αλλά και τα δυσμενή σχόλια για το έργο μας εν μέσω τουριστικής περιόδου».

Πολύ σοβαρές είναι και οι καταγγελίες από τους συνδικαλιστές της ΔΑΣ ΟΑΣΑ. Στις 22 Ιουλίου σημείωσαν ότι «η έλλειψη καθαρισμού για μέρες δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η κατάσταση αυτή εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για την υγεία επιβατών και εργαζομένων στην ΟΣΥ και μάλιστα σε συνθήκες παρατεταμένου καύσωνα». Στις 30 Αυγούστου τονίστηκε ότι «η άθλια κατάσταση, με αναθέσεις και παρατάσεις, επαναλαμβάνεται κάθε λίγο και λιγάκι, εξαιτίας της λήξης των συμβάσεων με τον εργολάβο καθαριότητας που έχουν ισχύ ελάχιστους μήνες ή ακόμα και ένα μόνο μήνα».

Στις 4 Σεπτεμβρίου η ΔΑΣ ΟΑΣΑ έκανε λόγο για «συνάδελφο, υποστηρικτή της πλειοψηφίας του προεδρείου του συνδικάτου το οποίο δεν βγάζει άχνα γι’ αυτό το επαναλαμβανόμενο κάθε τρεις και λίγο χάλι του καθαρισμού των λεωφορείων» ο οποίος «με ανακοίνωσή του μας προτρέπει για να κάνουμε την καθημερινότητά μας καλύτερη, όπως λέει, να πιάσουμε τις σκούπες και να καθαρίζουμε τα λεωφορεία που αποτελούν υγειονομικές βόμβες με ευθύνη της εταιρείας».

Η κατάσταση όχι μόνο δεν βελτιώθηκε τις επόμενες ημέρες, αλλά εκτραχύνθηκε: «Τα λεωφορεία έχουν καταντήσει κινητές υγειονομικές βόμβες, η ζωή των εργαζομένων και των επιβατών μπαίνει σε άμεσο κίνδυνο και οι επιβάτες ξεσπούν την αγανάκτησή τους στους οδηγούς» ανέφεραν οι συνδικαλιστές της ΔΑΣ. Μάλιστα, στις 15 Σεπτεμβρίου ανέφεραν ότι πρότειναν την πρόσληψη προσωπικού για την καθαριότητα και η διοίκηση τους έδωσε την αμίμητη απάντηση «αυτά δεν γίνονται».

Παράλληλα, εργαζόμενοι σε λεωφορεία και τρόλεϊ σημειώνουν στο Documento ότι τις ημέρες που η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο «επιστρατεύονται» εργάτες γενικών καθηκόντων της ΟΣΥ προκειμένου να καθαρίσουν ό,τι… προλαβαίνουν, χωρίς όμως να τους παρέχεται ο κατάλληλος εξοπλισμός. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάποιοι εργαζόμενοι παίζουν την υγεία τους «κορόνα γράμματα» και είναι εκτεθειμένοι σε πάσης φύσεως μικρόβια.

Κίνδυνοι για λοιμώξεις

Σε έκθεση του 2024 που αναδημοσιεύτηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι στα ΜΜΕ της Αθήνας εντοπίστηκαν σε υψηλή αφθονία μικροοργανισμοί που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις, όπως σταφυλόκοκκος, ακινετοβακτήριο, παράκοκκος, σφιγγομονάδα και κοκουρία. Επίσης, βρέθηκαν, σε λιγότερα δείγματα, στρεπτόκοκκος, εντεροβακτήριο, εντερόκοκκος και αναερόκοκκος. Ερευνες σε όλο τον κόσμο έχουν δείξει ότι σχεδόν κάθε γωνιά σε οποιοδήποτε λεωφορείο ή τρόλεϊ κρύβει κινδύνους για τη δημόσια υγεία και η καθαριότητα είναι κομβικής σημασίας.

Οπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, σε μέσα μεταφοράς όπου «στοιβάζονται» καθημερινά χιλιάδες πολίτες η διασπορά ιώσεων μπορεί να λάβει γιγαντιαίες διαστάσεις, κάτι άλλωστε που αποδείχτηκε περίτρανα κατά την περίοδο του κορονοϊού σε παγκόσμια κλίμακα. Πάντως, το «πάθημα» της καραντίνας και η εξάπλωση της Covid-19 φαίνεται ότι δεν αποτέλεσαν «μάθημα» για τους ανθρώπους που καλούνται να πάρουν κομβικές αποφάσεις σχετικά με την καθαριότητα λεωφορείων και τρόλεϊ.

Παράλληλα, προκύπτουν δύο πολύ σημαντικά ερωτήματα που χρήζουν άμεσης απάντησης από τη διοίκηση του ΟΣΥ και όχι μόνο: ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για τους πολύ σοβαρούς κινδύνους σχετικά με τη δημόσια υγεία; Γνωρίζουν οι επιβάτες ότι ταξιδεύουν με οχήματα που είναι στην πραγματικότητα «υγειονομικές βόμβες»;