Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδωσε την τελική του έγκριση σχετικά με νέους κανόνες για έναν δίκαιο και ανταγωνιστικό ψηφιακό τομέα μέσω της πράξης για τις ψηφιακές αγορές (DMA).
Η DMA εξασφαλίζει ψηφιακούς ισότιμους όρους ανταγωνισμού που θεσπίζουν σαφή δικαιώματα και κανόνες για τις μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και εγγυώνται ότι καμία από αυτές δεν καταχράται τη θέση της. Η ρύθμιση της ψηφιακής αγοράς σε επίπεδο ΕΕ αναμένεται ότι θα δημιουργήσει ένα δίκαιο και ανταγωνιστικό ψηφιακό περιβάλλον που θα επιτρέψει στις εταιρείες και στους καταναλωτές να επωφεληθούν από τις ψηφιακές ευκαιρίες.
Ποιές είναι οι επιγραμμικές ψηφιακές πλατφόρμες
Οι ψηφιακές επιγραμμικές πλατφόρμες είναι οι ψηφιακές υπηρεσίες και πλατφόρμες που χρησιμοποιούν λογισμικό και, μέσω εφαρμογής ή ιστότοπου το οποίο χειρίζεται έμπορος, ή άλλος εξ’ ονόματος του εμπόρου, επιτρέπουν στους καταναλωτές να συνάπτουν εξ’ αποστάσεως συμβάσεις αγορών ή πωλήσεων με άλλους εμπόρους ή καταναλωτές.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι αγορές αυτές γίνονταν στις ιστοσελίδες των εταιριών που συνήθως είχαν και συμβατικά καταστήματα.
Σήμερα ωστόσο οι αγορές αυτές γίνονται και από τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου που λειτουργούν ως «ψηφιακά εμπορικά κέντρα», όσο και μέσα από τα social media.
Για το λόγο αυτό, όλα τα παραπάνω λογίζονται ως επιγραμμικές ψηφιακές πλατφόρμες, ενώ οι συγκεκριμένες πλατφόρμες που έχουν αναγνωριστεί ως έχουσες σημαντικό μερίδιο αγοράς, είναι οι λεγόμενοι «πυλωροί».
Οι νέοι κανόνες
Η DMA ορίζει νέους κανόνες για τις μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες. Πλέον αυτές οφείλουν:
– να διασφαλίζουν ότι η ακύρωση της εγγραφής από βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας είναι εξίσου εύκολη με την εγγραφή
– να διασφαλίζουν ότι οι βασικές λειτουργίες των υπηρεσιών άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων είναι διαλειτουργικές, δηλαδή επιτρέπουν στους χρήστες να ανταλλάσσουν μηνύματα, να στέλνουν φωνητικά μηνύματα ή αρχεία μέσω εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων
– να παρέχουν στους επαγγελματίες χρήστες πρόσβαση στα δεδομένα σχετικά με τις επιδόσεις τους όσον αφορά την εμπορική προώθηση ή τη διαφήμιση στην πλατφόρμα
– να ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις τους.
Επίσης, οι συγκεκριμένες πλατφόρμες δεν θα είναι πλέον σε θέση:
– να παρουσιάζουν κατά προτεραιότητα τα δικά τους προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους σε σχέση με τα αντίστοιχα άλλων φορέων της αγοράς (αυτοπροτίμηση)
– να προεγκαθιστούν ορισμένες εφαρμογές ή λογισμικό ή να εμποδίζουν τους χρήστες να απεγκαθιστούν εύκολα τις εν λόγω εφαρμογές ή λογισμικό
– να απαιτούν την αυτόματη εγκατάσταση των σημαντικότερων λογισμικών (π.χ. φυλλομετρητών) κατά την εγκατάσταση λειτουργικού συστήματος
– να εμποδίζουν τους προγραμματιστές να χρησιμοποιούν πλατφόρμες πληρωμών τρίτων για πωλήσεις εφαρμογών
– να επαναχρησιμοποιούν τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται κατά την παροχή υπηρεσίας για τους σκοπούς άλλης παροχής υπηρεσίας.
Εάν μια μεγάλη επιγραμμική πλατφόρμα έχει αναγνωριστεί ως «πυλωρός», θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους κανόνες της DMA εντός έξι μηνών.
Οι συνέπειες
Εάν ένας πυλωρός παραβιάζει τους κανόνες που ορίζονται στην DMA, διατρέχει τον κίνδυνο επιβολής προστίμου ύψους έως 10 % του συνολικού παγκόσμιου κύκλου εργασιών του. Σε περίπτωση υποτροπής, μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο έως 20 % του παγκόσμιου κύκλου εργασιών.
Σε περίπτωση που πυλωρός παραβιάζει συστηματικά την πράξη για τις ψηφιακές αγορές (τουλάχιστον τρεις φορές σε διάστημα οκτώ ετών), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να κινήσει έρευνα αγοράς και, εάν είναι αναγκαίο, να επιβάλει διορθωτικά μέτρα συμπεριφοράς ή διαρθρωτικού χαρακτήρα.
Μετά και την έγκριση της θέσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το Συμβούλιο, η νομοθετική πράξη εκδίδεται άμεσα.
Αφού υπογραφεί από την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τον πρόεδρο του Συμβουλίου, θα δημοσιευθεί στην επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα αρχίσει να ισχύει έπειτα από έξι μήνες.
Το ιστορικό
Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τις ψηφιακές υπηρεσίες δεν είχε μεταβληθεί από την έκδοση της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο από το 2000, αλλά οι ψηφιακές τεχνολογίες, τα επιχειρηματικά μοντέλα και οι υπηρεσίες έχουν αλλάξει με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Για να συμβαδίσει με αυτόν τον ρυθμό, τον Δεκέμβριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε δέσμη μέτρων για τις ψηφιακές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και της πράξης για τις ψηφιακές αγορές (DMA).
Η δέσμη ψηφιακών υπηρεσιών αποτελεί την απάντηση της ΕΕ στην ανάγκη ρύθμισης του ψηφιακού χώρου. Από κοινού, η DSA και η DMA καθορίζουν πλαίσιο προσαρμοσμένο στο οικονομικό και δημοκρατικό αποτύπωμα των ψηφιακών κολοσσών και θεσπίζουν μέτρα για την προστασία των χρηστών, στηρίζοντας παράλληλα την καινοτομία στην ψηφιακή οικονομία.
Στις 25 Νοεμβρίου 2021, λιγότερο από ένα έτος μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τα κράτη μέλη ενέκριναν ομόφωνα τη θέση του Συμβουλίου σχετικά με την DMA.
Στις 24 Μαρτίου 2022, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την DMA, την οποία προσυπέγραψαν οι εκπρόσωποι των κρατών μελών της ΕΕ στις 11 Μαΐου 2022.
Η προσωρινή συμφωνία σχετικά με την DSA, η οποία επιτεύχθηκε από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 23 Απριλίου 2022 και εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 5 Ιουλίου, αναμένεται να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Σεπτέμβριο του 2022.
