Οι αστρονόμοι διαθέτουν πλέον μια σπάνια εικόνα από τα πρώτα στάδια σχηματισμού πλανητών γύρω από ένα νεογέννητο αστέρι.
Οι αστρονόμοι εντόπισαν για πρώτη φορά ένα ηλιακό σύστημα πέρα από το δικό μας στα πολύ πρώιμα στάδια σχηματισμού του. Η ερευνητική κοινότητα αναζητά εδώ και καιρό ένα τέτοιο σύστημα για να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις ταπεινές απαρχές του δικού μας συστήματος. Χρησιμοποιώντας τόσο επίγεια όσο και διαστημικά τηλεσκόπια, η ομάδα επικεντρώθηκε στο νεαρό αστέρι HOPS-315, 420 παρσέκ(1) από τη Γη, στην αρχή μιας πολύ συναρπαστικής εποχής: της εποχής σχηματισμού πλανητών.
Τι λένε οι ερευνητές
«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να βρούμε μια μικρή εκδοχή του Ηλιακού μας Συστήματος κάπου αλλού», λέει η Merel van’t Hoff, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο Purdue στο West Lafayette της Ιντιάνα και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Η ομάδα αρχικά επικεντρώθηκε στο HOPS-315 αφού ανίχνευσε κρυσταλλικά πυριτικά ορυκτά γύρω του – ένα αποκαλυπτικό σημάδι πρώιμου σχηματισμού πλανητών. (Οι πλανήτες σχηματίζονται καθώς οι ορυκτοί κόκκοι συμπυκνώνονται και στη συνέχεια συσσωρεύονται στους θερμούς δίσκους αερίου και σκόνης που στροβιλίζονται γύρω από νεογέννητα αστέρια).
Βρισκόμενο στον αστερισμό του Ωρίωνα, το μωρό, ή πρωτοάστρο, ξεχώριζε επίσης επειδή ήταν προσανατολισμένο έτσι ώστε οι αστρονόμοι να μπορούν να ρίξουν μια ματιά στον περιβάλλοντα δίσκο αερίου και σκόνης. Αυτή η θέα είναι σπάνια επειδή οι πίδακες αερίου που εκπέμπονται από ένα νεογέννητο αστέρι, γνωστοί ως εκροή, συχνά μπλοκάρουν τον δίσκο, αλλά το HOPS-315 ήταν σε πλήρη προβολή.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb για να διερευνήσουν τη χημική σύνθεση του υλικού γύρω από το αστέρι και βρήκαν τα πρώτα ίχνη θερμού μονοξειδίου του πυριτίου (SiO2) σε έναν τέτοιο δίσκο. Παρατήρησαν επίσης ότι τα πυριτικά ορυκτά που ανίχνευσαν ήταν πλούσια σε SiO2 και ότι το μεσαίο τμήμα του δίσκου του αστεριού ήταν εξαιρετικά καυτό.
Παράλληλα με τις παρατηρήσεις από το Atacama Large Millimeter-submillimeter Array στη Χιλή, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το καυτό μεσαίο τμήμα του HOPS-315 εξατμίζει το βράχο που περιβάλλει το αστέρι και ότι το αέριο ψύχεται και συμπυκνώνεται σε ορυκτά που σχηματίζουν πλανήτες. «Αυτό το καυτό ορυκτό είναι η πρώτη πρώτη ύλη που πρέπει να χρησιμοποιήσετε για να αρχίσετε να καλλιεργείτε πράγματα στον δίσκο», λέει η επικεφαλής συγγραφέας Melissa McClure, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία.
Νέα πληροφορία
Ο McClure λέει επίσης ότι το στιγμιότυπο «μηδενικού χρόνου» της συσσώρευσης ορυκτών γύρω από τον HOPS-315 είναι το πρώτο του είδους του. Είναι μια «σαφής, ένδειξη» ότι βλέπουμε τα πρώτα στάδια σχηματισμού πλανητών, προσθέτει.
Αν και οι αστρονόμοι είχαν ήδη συναρμολογήσει την ιστορία της προέλευσης του Ηλιακού μας Συστήματος μελετώντας αρχαίους μετεωρίτες – υπολείμματα που έχουν απομείνει από τον σχηματισμό του – φωτογραφίες δράσης όπως αυτή η νέα προσφέρουν νέα εικόνα. «Είναι πολύτιμο να κοιτάξουμε πίσω και να πούμε: “Άρα αυτό βίωνε ο Ήλιος μας όταν ήταν μόλις 100.000 ετών”», λέει ο McClure.
Ο John Tobin, αστρονόμος στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Ραδιοαστρονομίας στο Charlottesville της Βιρτζίνια, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, ελπίζει ότι παρατηρήσεις παρόμοιων συστημάτων πρώιμου σταδίου θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον. «Νομίζω ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια εικόνα αυτής της διαδικασίας», λέει. «Αλλά στην πραγματικότητα απλώς ξύνουμε την επιφάνεια».
Η Van’t Hoff θέλει επίσης να γνωρίσει καλύτερα το σύστημα HOPS-315 — τη δομή του, τη θερμοκρασία του και ποια άλλα μόρια μπορεί να κολυμπούν μέσα σε αυτό. Με αυτόν τον εκλεπτυσμένο χαρακτηρισμό, ελπίζει να προβλέψει πώς το σύστημα μπορεί να ωριμάσει κατά την εφηβεία και την ενηλικίωση. «Μπορείτε να παρατηρήσετε ανθρώπους σε διαφορετικά στάδια και να πάρετε μια ιδέα για το πώς μεγαλώνουν, αλλά ο καθένας είναι ελαφρώς διαφορετικός», λέει. «Αυτό προσπαθούμε να καταλάβουμε και με αυτά τα συστήματα».
Σημειώσεις:
1.Το παρσέκ (parsec) είναι μονάδα μέτρησης μήκους (αποστάσεων) στην αστρονομία. Αντιστοιχεί σε περίπου 3,26 έτη φωτός, το οποίο είναι περίπου 30,9 τρισεκατομμύρια (3,09 × 1013 ) χιλιόμετρα.
Πηγή: nature.com
Διαβάστε επίσης
Διάστημα: Άστρο συνελήφθη για πρώτη φορά να καταβροχθίζει πλανήτη
Αστρονόμοι ανακαλύπτουν τον πιο «αφράτο» πλανήτη – Έχει πυκνότητα μαρσμέλοου
Το άστρο-ζόμπι που δεν λέει να πεθάνει!
