Ο πόλεμος στην Ουκρανία αυξάνει σταθερά το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Τουρκία και την Ελλάδα. Η Ουάσινγκτον χρειάζεται τις δύο χώρες στην προώθηση κεντρικών επιλογών της, όπως η νατοϊκή στήριξη της Ουκρανίας, η απεξάρτηση της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια και η εκδίωξη του υπό διαμόρφωση ευρασιατικού μπλοκ (Κίνα, Ρωσία, Ιράν) από τις γύρω περιοχές. Υπό αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Συνακόλουθα οι ΗΠΑ εστιάζουν στη δρομολόγηση μιας ελληνοτουρκικής συμφωνίας. Μια προοπτική που θα ενισχύσει τη συνοχή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, θα διευκολύνει την παραγωγή – διαμετακόμιση ενέργειας από την ανατολική Μεσόγειο και θα ευνοήσει τους δεσμούς της ευρύτερης περιοχής με το ευρωατλαντικό πλέγμα. Συνεπώς ο Λευκός Οίκος εντείνει τις πιέσεις προς Αγκυρα και Αθήνα σε αυτή την κατεύθυνση.
Η πρόσφατη επίσκεψη Μπλίνκεν στα δύο κράτη αποτύπωσε αυτό το ζήτημα. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών προσπάθησε να ρυμουλκήσει τις δύο κυβερνήσεις σε αυτή την πορεία, χαρακτηρίζοντας ιστορική ευκαιρία τη μεταξύ τους προσέγγιση με αφορμή τον σεισμό. Σε αυτό το φόντο ανέδειξε την οπτική της διοίκησης Μπάιντεν για το όλο πλαίσιο.
Αρχικά εστίασε στη στήριξη της Ουκρανίας. Χαρακτήρισε την Ελλάδα αμερικανονατοϊκό κόμβο και της απέδωσε ηγετικό ρόλο στον εξοπλισμό των Ουκρανών (Αλεξανδρούπολη), ενώ ανέφερε την Τουρκία ως άγκυρα του ΝΑΤΟ στην Ανατολή και τόνισε τη στάση της στην προστασία της ουκρανικής ακτογραμμής και την εξαγωγή των ουκρανικών σιτηρών. Ετσι αποκάλυψε την Αθήνα ως νατοϊκό ορμητήριο και την Αγκυρα ως νατοϊκό δρώντα που διαμορφώνει το status quo και ταυτόχρονα συνομιλεί με τη Ρωσία.
Επίσης στάθηκε στους δεσμούς της περιοχής με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Χαιρέτισε τον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας για τον ευρωατλαντισμό στα δυτικά Βαλκάνια και στις συνεργασίες της με Κύπρο – Ισραήλ – Αίγυπτο, ενώ παρουσίασε την Τουρκία ως εταίρο-κλειδί σε Βαλκάνια – Μαύρη θάλασσα – Καύκασο – κεντρική Ασία – Μέση Ανατολή – Αφρική. Ως εκ τούτων κατέδειξε την Αθήνα ως περιφερειακό «μεντεσέ» των ΝΑΤΟ – ΕΕ και την Αγκυρα ως τον σχετικά αυτόνομο προωθητή των επιδιώξεών τους σε πολλές περιφέρειες του πλανήτη.
Τέλος, επικέντρωσε στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ. Στάθηκε στους αγωγούς της Ελλάδας με Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία για τη μεταφορά LNG και αζερικού αερίου, ενώ προέκρινε την τροφοδοσία της ΕΕ μέσω Τουρκίας από βόρεια Αφρική, ανατολική Μεσόγειο και Κασπία. Πρόκειται για συνθήκη που αναδεικνύει την Αγκυρα σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο και την Αθήνα σε αυτόνομο «πλοκάμι» του και συμπλήρωμά του.
Σε αυτήν τη βάση οι ΗΠΑ προωθούν την «κοινή χρήση των ενεργειακών πόρων της περιοχής». Μια εξέλιξη που θα μειώσει το ρίσκο και το κόστος παραγωγής τους για τους επιχειρηματικούς ομίλους, ενώ θα ενισχύσει την ευρωατλαντική δέσμευση της Αθήνας και της Αγκυρας. Συνακόλουθα η αποδοχή της «συνεκμετάλλευσης» από την εθνικιστική (Καρατζαφέρης) και την κοσμοπολίτικη (Μπακογιάννη) κυβερνητική πτέρυγα –στο φόντο και της επιλογής Μπλίνκεν να συναντήσει τον κ. Τσίπρα– μάλλον δεν είναι τυχαία.
Σε κάθε περίπτωση η εξέλιξη του σεναρίου είναι επικίνδυνη για τον ελληνικό λαό. Η ενέργεια και οι χωρικές ζώνες με τις οποίες συνδέεται είναι κρίσιμοι παράγοντες στη στόχευση της Τουρκίας να ηγηθεί της περιοχής και της Ελλάδας να λειτουργεί ως προκεχωρημένο δυτικό φυλάκιο. Συνεπώς το «παζάρι» για μια συμφωνία ή μια αποτυχία του αναμένεται να πυροδοτήσει νέες εντάσεις στην περιοχή.
Παράλληλα μια συμφωνία θα είναι επίσης προβληματική. Αφενός γιατί θα αφορά εν δυνάμει ελληνικές ή ελληνικές ζώνες κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Αφετέρου διότι οι ανταγωνιστικές στοχεύσεις Ελλάδας – Τουρκίας θα διατηρηθούν. Επακόλουθα η ρευστότητα που επικρατεί διεθνώς μπορεί εύκολα να θέσει Αθήνα και Αγκυρα ενώπιον της διαχείρισης ενός ενεργειακού διαζυγίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Την ίδια στιγμή η εμπλοκή της Ελλάδας στη διαμάχη του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και στις ανά τον κόσμο περιπέτειές του μεγαλώνει… καθιστώντας τη χώρα θύτη αλλά και στόχο!
*Ο Γιάννης Χουβαρδάς είναι hD (c) διεθνολόγος, πολιτικός επιστήμονας
