Τρεις πιθανές επιλογές διαφαίνονται για το άμεσο πολιτικό μέλλον της Βόρειας Μακεδονίας μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ την Κυριακή: η υπάρχουσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών να παραμείνει στην εξουσία με νέο πρωθυπουργό, να σχηματιστεί ολοκαίνουργια πλειοψηφία υπό την ηγεσία της αντιπολίτευσης ή η χώρα να οδηγηθεί σε πρόωρες γενικές εκλογές.
Εν όψει της αναμενόμενης επίσημης αποχώρησης του Ζάεφ, οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες έκαναν τη Δευτέρα τα πρώτα βήματα για να προσπαθήσουν να διατηρήσουν την ισχνή κοινοβουλευτική τους πλειοψηφία χωρίς αυτόν επικεφαλής. Κάλεσαν τους αρχηγούς μικρότερων πολιτικών κομμάτων που αποτελούν μέρος της πλειοψηφίας σε συνάντηση στο κυβερνητικό κτίριο το απόγευμα της Δευτέρας για να συζητήσουν τις επόμενες κινήσεις τους.
Ο Ζάεφ, ο οποίος υπέβαλε την παραίτησή του το βράδυ της Κυριακής από την πρωθυπουργική θέση και από το τιμόνι των Σοσιαλδημοκρατών, αφού οι υποψήφιοι δήμαρχοι του τα πήγαν άσχημα στους δεύτερους γύρους των τοπικών εκλογών, φαινόταν πεπεισμένος ότι το κόμμα του θα καταφέρει να παραμείνει στην εξουσία.
«Θα παραμείνω στο αμέσως επόμενο διάστημα, όσο χρειάζεται, ώστε να οργανωθεί μια νέα κυβέρνηση με [την υποστήριξη] της προοδευτικής πλειοψηφίας [στο κοινοβούλιο] που είναι εκεί και μπορεί να γίνει μεγαλύτερη», είπε ο Ζάεφ.
Αλλά αυτό εξακολουθεί να αφήνει πολλά βασικά ερωτήματα αναπάντητα.
Το κυριότερο είναι εάν η ήδη ισχνή πλειοψηφία του κυβερνώντος συνασπισμού, που στηρίζεται σε μόνο 62 βουλευτές στο κοινοβούλιο των 120 εδρών, θα επιβιώσει χωρίς τον Ζάεφ. Ακόμα κι αν ένα μικρό πολιτικό κόμμα αποχωρήσει από τη συμμαχία, η πλειοψηφία του θα καταρρεύσει. Αυτή η αβεβαιότητα επιδεινώνεται από το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν προφανείς διάδοχοι του Ζάεφ, τόσο ως πρωθυπουργός όσο και στο κόμμα του.
Η παραίτηση του Ζάεφ έπιασε εξ απήνης ακόμη και τον μεγαλύτερο κυβερνητικό εταίρο του, τη Δημοκρατική Ένωση για Ένταξη. Ο ηγέτης της Αλί Αχμέτι επέμενε πριν από μόλις τρεις ημέρες ότι ο Ζάεφ δεν θα παραιτηθεί, καθώς επρόκειτο απλώς για τοπικές εκλογές. Τη Δευτέρα, η Δημοκρατική Ένωση για την Ένταξη δήλωσε ότι η παραίτηση του Ζάεφ ήταν «βιαστική». Εν τω μεταξύ, η δεξιά αξιωματική αντιπολίτευση VMRO DPMNE επανέλαβε ότι θα προσπαθήσει να σχηματίσει η ίδια κυβερνητική πλειοψηφία.
«Η κατάσταση στη χώρα είναι πολύ σοβαρή και θα προσπαθήσουμε να σφυρηλατήσουμε μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία», δήλωσε στα ΜΜΕ τη Δευτέρα ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του VMRO DPMNE, Νίκολα Μιτσέφσκι. Ο Μιτσέφσκι είπε ότι εάν το κόμμα αποτύχει, «το καλύτερο θα ήταν [η χώρα] να πάει σε πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές, γιατί αυτή η κυβέρνηση, αυτή η πλειοψηφία, έχει χάσει την πολιτική νομιμότητά της».
Ως αποτέλεσμα των επαναληπτικών εκλογών της Κυριακής, το αντιπολιτευόμενο κόμμα VMRO DPMNE κέρδισε 42 από τις 81 δημαρχιακές έδρες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης αυτής της πρωτεύουσας των Σκοπίων. Αντίθετα, στις προηγούμενες τοπικές εκλογές το 2017, οι Σοσιαλδημοκράτες κέρδισαν σαρωτικά, αφήνοντας μόνο τρεις περιφερειακούς δήμους στο VMRO DPMNE.
Σε αυτές τις εκλογές, το VMRO DPMNE δεν κατάφερε σαρωτική νίκη, αλλά βοηθήθηκε από τη χειρότερη συμμετοχή όλων των εποχών στις τοπικές κάλπες στην ιστορία των πλουραλιστικών εκλογών της χώρας, η οποία ήταν ο κύριος παράγοντας των θλιβερών αποτελεσμάτων για τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι τα κατάφεραν να κερδίσουν μόλις 16 δήμους.
Αλλά οι προσπάθειες του VMRO DPMNE να εξασφαλίσει μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα μπορούσαν επίσης να αντιμετωπίσουν εμπόδια. Μαζί με τους αλβανόφωνους εταίρους τους, τη Συμμαχία για τους Αλβανούς και την Εναλλακτική, ελέγχουν επί του παρόντος 56 έδρες, πέντε λιγότερες από την πλειοψηφία των 61. Ο ηγέτης του VMRO DPMNE, Χρίστιαν Μιτσκόσκι, στη νικητήρια ομιλία του την Κυριακή άφησε να εννοηθεί πού θα μπορούσε ενδεχομένως να αναζητήσει νέες συμμαχίες.
Ευχαρίστησε πολλά κόμματα που κατέβηκαν μόνα τους στη δημαρχιακή κούρσα αυτή τη φορά και δεν στήριξαν κανένα από τα δύο βασικά μπλοκ στους επαναληπτικούς γύρους, κάτι που είπε ότι βοήθησε σημαντικά το VMRO DPMNE. Τα κόμματα που ανέφερε ήταν το μικρό Αλβανικό Κόμμα BESA, το οποίο έχει τέσσερις βουλευτές και είναι επί του παρόντος μέρος του κυβερνώντος συνασπισμού, η συμμαχία της Δημοκρατικής Ανανέωσης, DOM και των Φιλελευθέρων Δημοκρατών, LDP, που αποτελούν επίσης μέρος της κυβέρνησης του Ζάεφ και έχουν τρεις βουλευτές και το μικρό κόμμα Λέβιτσα, το οποίο λειτουργεί ως ανεξάρτητη αντιπολιτευτική δύναμη και έχει δύο βουλευτές. Μέχρι στιγμής κανένα από αυτά τα κόμματα δεν έχει εκφραστεί δημόσια εάν θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να ενώσει τις δυνάμεις του με το VMRO DPMNE για να σχηματίσει μια νέα πλειοψηφία.
Νομικά, η παραίτηση Ζάεφ δεν σημαίνει αυτομάτως πρόωρες εκλογές. Όταν θα υποβάλει επισήμως την παραίτησή του από πρωθυπουργός στο κοινοβούλιο, πιθανώς τις επόμενες ημέρες, το υπουργικό συμβούλιο θα παραμείνει στη θέση του μέχρι την εκλογή νέας κυβέρνησης. Αλλά αυτό θα ισχύσει μόνο εάν ένα από τα δύο μπλοκ συγκεντρώσει γρήγορα την απαραίτητη πλειοψηφία μετά την οποία ο αρχηγός του κράτους, ο Πρόεδρος Στέβο Πενταρόφσκι, θα προσφέρει νέα εντολή για το σχηματισμό καινούριας κυβέρνησης χωρίς την ανάγκη νέων εκλογών. Εάν καμία πλευρά δεν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα, καθώς νομοθετική διάταξη προβλέπει το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης 100 ημέρες πριν από κάθε βουλευτικές εκλογές, ορίζοντας την πιθανή ημερομηνία για πρόωρες εκλογές για τον επόμενο χρόνο.
Ο Ζάεφ δεν έχει ακόμη παραιτηθεί επίσημα ως ηγέτης του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών, μετά την οποία το κόμμα του θα έχει 15 ημέρες για να οργανώσει έκτακτες εκλογές για νέο επικεφαλής, για το οποίο δεν υπάρχει επίσης προφανής διάδοχος.
Πηγή: Balkan Insight