Οι γυναίκες της Νότιας Αφρικής έρχονται αντιμέτωπες με τρομερές καταστάσεις βίας, από τις χειρότερες σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έμφυλη βία έχει καταστήσει τη χώρα ένα από τα πιο ανασφαλή μέρη στον κόσμο για να είσαι γυναίκα. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι το ποσοστό γυναικοκτονιών είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο: μία γυναίκα σκοτώνεται κάθε τρεις ώρες.
Μια επιδεινούμενη τάση
Δεκάδες αναφορές στον διεθνή Τύπο καταγράφουν τις ιστορίες μερικών από τις γυναίκες που σκοτώθηκαν, ενώ η σκληρότητα ορισμένων από τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί σφίγγει το στομάχι: απαγχονισμοί, διαμελισμοί και χτυπήματα με αμβλύ αντικείμενο εμφανίζονται με τρομακτική συχνότητα. Με βάση τα επίσημα στοιχεία διαπράττονται πάνω από 100 βιασμοί την ημέρα, αφού από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο αναφέρθηκαν 9.556 περιπτώσεις βιασμού, χωρίς να υπολογίζονται εκείνες που δεν καταγράφηκαν ποτέ. Στη χώρα λειτουργούν περίπου 100 καταφύγια, τα οποία εμφανίζουν εδώ και δεκαετίες συνεχή ροή κακοποιημένων γυναικών. Σύμφωνα με την έκθεση της ΜΚΟ Sonke για το 2020, μία στις τρεις γυναίκες στη Νότια Αφρική έχει πέσει θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Η βία αυτή, εκτός των άλλων, κοστίζει στην κυβέρνηση της χώρας περίπου 1,5% του ΑΕΠ της για την περίθαλψη των θυμάτων και τον σωφρονισμό των θυτών.
Το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (HRW) σε έκθεσή του υπογραμμίζει την ανεπάρκεια των μέτρων που έχει λάβει η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής, ενώ ακτιβιστές επισημαίνουν ότι ο αριθμός των γυναικοκτονιών πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που καταγράφεται. Το HRW καταδικάζει την αδράνεια των αρχών ως προς την ελλιπή χρηματοδότηση προγραμμάτων για την καταπολέμηση του φαινομένου, με αποτέλεσμα πολλά καταφύγια να κλείνουν, οι αστυνομικοί να μην είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, ενώ λείπει νοσηλευτικό προσωπικό ικανό να διαχειριστεί θύματα βιασμού.
Οι αιτίες του φαινομένου
Οι αιτίες της έξαρσης αυτού του είδους βίας είναι πολλές και ποικίλες. Μια σημαντική πτυχή της πραγματικής αυτής λαίλαπας που χτυπά τις γυναίκες της χώρας είναι η ατιμωρησία των ενόχων. Πολλοί από τους δράστες είτε έχουν διαφύγει εντελώς τη σύλληψη ή όταν συλλαμβάνονται λαμβάνουν ποινές-χάδια. Μια άλλη παράμετρος είναι ότι πολλές γυναίκες δεν έχουν τα κατάλληλα έγγραφα ταυτοποίησης. Χιλιάδες στη χώρα δεν είναι επισήμως καταγεγραμμένες καθώς γεννήθηκαν και ζουν σε συνθήκες τραγικής φτώχειας και πολλές φορές οι γονείς αμελούν να δηλώσουν τα μέλη της οικογένειάς τους. Πολλές από αυτές δεν αναφέρουν την κακοποίηση που υφίστανται αφού έχουν τον επιπλέον λόγο ότι φοβούνται να μη συλληφθούν, πράγμα που πιθανώς θα οδηγήσει σε περαιτέρω κακοποίηση.
Επίσης, οι χώρες του παγκόσμιου Νότου υφίστανται τη δομική ανισότητα στον παγκόσμιο καταμερισμό του πλούτου, γεγονός που επηρεάζει το γενικό πλαίσιο στο οποίο διαπράττονται εγκλήματα έμφυλης βίας. Τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλές χώρες έχουν τεράστιο δημόσιο χρέος και ασθενή οικονομική ανάπτυξη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες πλήττονται δυσανάλογα σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, επομένως η πιθανότητα να εξαρτώνται από κάποιον άντρα (συνήθως ένα σύντροφο ή στενό συγγενή) που είναι κακοποιητικός αυξάνεται σημαντικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι πατριαρχικές αντιλήψεις στη χώρα είναι κυρίαρχες, πράγμα που φέρνει τις γυναίκες σε ακόμη πιο ευάλωτη θέση.
