Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 η Μέση Ανατολή βρισκόταν ακόμη μια φορά σε αναβρασμό. Η πρώτη Ιντιφάντα, δηλαδή η πρώτη μεγάλη εξέγερση των Παλαιστινίων ενάντια στον κατοχικό στρατό του Ισραήλ, έμεινε στην Ιστορία ως η «πέτρινη» Ιντιφάντα, λόγω των εικόνων που έκαναν τότε τον γύρο του κόσμου και έδειχναν νεαρούς Παλαιστίνιους να αντιστέκονται στον πανίσχυρο ισραηλινό στρατό με μοναδικό όπλο τις πέτρες που έβρισκαν στο έδαφος.
Η συμπάθεια που θα δημιουργούσε η εικόνα ενός πολέμου ανάμεσα σε Δαβίδ και Γολιάθ αλλά και η μεγάλη παγκόσμια επιρροή του Παλαιστίνιου ηγέτη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) Γιάσερ Αραφάτ φαίνεται ότι προκαλούσαν ανησυχία στην ισραηλινή ηγεσία.
Την ίδια περίοδο έκανε την εμφάνισή της στο εκρηκτικό σκηνικό της Μέσης Ανατολής μια νεοσύστατη ισλαμική οργάνωση, η Χαμάς. O Αραφάτ με διάφορες αφορμές φέρεται να είχε χαρακτηρίσει τη Χαμάς «δημιούργημα του Ισραήλ». Ωστόσο, παρά τις αναλύσεις που αξιολογούσαν την παρουσία και μετέπειτα τη γιγάντωση της Χαμάς ως εργαλείου χρήσιμου για το Ισραήλ, οι αποδείξεις που υποστήριζαν τη συγκεκριμένη θεωρία ήταν σχεδόν ανύπαρκτες.
Αρκετά χρόνια αργότερα τα WikiLeaks, η πλατφόρμα του Τζούλιαν Ασάνζ που αποκάλυψε χιλιάδες έγγραφα τα οποία εξέθεσαν κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, έφερε στο φως ντοκουμέντα που στοιχειοθετούσαν ακριβώς αυτήν τη θεωρία.
Η χρυσή ευκαιρία του ’88 για επέκταση
Σοβαρές ενδείξεις για την ευκαιρία που είδε το Ισραήλ στη Χαμάς ώστε να διασπάσει τη στήριξη που λάμβανε από τους Παλαιστίνιους ο Γιάσερ Αραφάτ εντοπίζονται σε εκτενές τηλεγράφημα που αποστάλθηκε από την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ισραήλ προς την Ουάσινγκτον. Στην αναφορά με ημερομηνία 23 Σεπτεμβρίου 1988 η πρεσβεία τονίζει ότι «πολλοί στη Δυτική Οχθη πιστεύουν πως το Ισραήλ στηρίζει ενεργά τη Χαμάς στην προσπάθειά του να διαιρέσει τους Παλαιστίνιους και να αποδυναμώσει την Ιντιφάντα».
«Ιδιοκτήτες καταστημάτων στην Ιερουσαλήμ και τη Ναμπλούς υποστηρίζουν ότι ενώ τα μέλη της Ιντιφάντα (UNLU) μοιράζουν φυλλάδια στα κρυφά υπό τον φόβο των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας, τα μέλη της Χαμάς μοιράζουν το υλικό τους ανοιχτά» αναφέρεται.
Στο ίδιο έγγραφο της αμερικανικής πρεσβείας τονίζεται ότι «παρά τον μεγάλο αριθμό συλλήψεων, λίγα είναι τα ηγετικά στελέχη της Χαμάς που έχουν συλληφθεί». «Πιστεύουμε ότι οι ισραηλινές αρχές ενδεχομένως εθελοτυφλούν σε σχέση με τις ενέργειες της Χαμάς, όμως δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το Ισραήλ τής παρέχει ενεργή υποστήριξη» αναφέρει το έγγραφο, σημειώνοντας ότι φονταμενταλιστές ηγέτες «έχουν δώσει τις τελευταίες εβδομάδες συνεντεύξεις σε ισραηλινά ΜΜΕ οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα είχαν οδηγήσει οποιονδήποτε κοσμικό ηγέτη σε σύλληψη».
Στο έγγραφο του 1988 σημειώνεται επίσης ότι στον καταυλισμό προσφύγων του Ασκάρ η σύλληψη σχεδόν ολόκληρης της ηγεσίας της Φατάχ έδωσε στη Χαμάς τον χώρο ώστε «να παρέμβει και να οργανωθεί», σε αντίθεση με άλλους καταυλισμούς προσφύγων όπου χαρακτηρίζεται αδύναμη.
Η Χαμάς και η «χαρά» του Ισραήλ στη Γάζα
Ανάμεσα στα χιλιάδες έγγραφα που έχουν αποκαλύψει τα WikiLeaks, προκαλώντας την οργή δεκάδων κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, βρίσκεται και μια αμερικανική αναφορά του 2007 στην οποία περιγράφεται συζήτηση μεταξύ του τότε διοικητή της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών του Ισραήλ Αμος Γιαντλίν και του τότε Αμερικανού πρεσβευτή Ρίτσαρντ Τζόουνς.
Η εισαγωγή του τηλεγραφήματος είναι αποκαλυπτική. Οπως αναφέρει, ο Γιαντλίν είπε στον Αμερικανό πρεσβευτή ότι «το Ισραήλ θα ήταν “χαρούμενο” αν η Χαμάς καταλάβει τη Γάζα, επειδή τότε το Ισραήλ θα μπορεί να συμπεριφερθεί σαν να ήταν εχθρικό κράτος».
Στο κυρίως μέρος της αναφοράς όλα αυτά γίνονται ακόμη πιο σαφή: «Ο πρέσβης σχολίασε πως αν η Φατάχ αποφασίσει ότι έχασε τη Γάζα, θα υπάρξουν εκκλήσεις προς τον Αμπάς να σχηματίσει χωριστή κυβέρνηση στη Δυτική Οχθη. Ο Γιαντλίν, χωρίς αναγκαστικά να εκφράζει θέσεις της κυβέρνησης του Ισραήλ, σχολίασε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ικανοποιούσε το Ισραήλ, επειδή τότε θα του δινόταν η δυνατότητα να φερθεί στη Γάζα σαν να ήταν εχθρικό κράτος, αντί να αντιμετωπίζει τη Χαμάς ως μη κρατική οντότητα. Συμπλήρωσε δε ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να συνεργαστεί με ένα καθεστώς της Φατάχ στη Δυτική Οχθη. Ο πρέσβης ρώτησε τον Γιαντλίν αν ανησυχούσε ότι υπό τον έλεγχο της Χαμάς η Γάζα θα δώσει νέα είσοδο για το Ιράν. Ο Γιαντλίν απάντησε πως το Ιράν έχει ήδη παρουσία στη Γάζα, όμως το Ισραήλ μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση, “αρκεί η Γάζα να μην αποκτήσει λιμάνι ή αεροδρόμιο”».
Για να γίνει κατανοητό το πλαίσιο εντός του οποίου έγινε η συγκεκριμένη συνάντηση αξίζει να σημειωθούν τα εξής: τον Ιανουάριο του 2006 πραγματοποιήθηκαν εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη, στις οποίες η Φατάχ ηττήθηκε από τη Χαμάς. Ακολούθησαν μήνες διαπραγματεύσεων και διεθνών παρεμβάσεων προκειμένου να εμποδιστεί η δημιουργία κυβέρνησης της Χαμάς. Οι σοβαρές και πολύπλοκες εξελίξεις οδήγησαν το 2007 σε ανοιχτή μάχη μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς στη Γάζα. Η «μάχη της Γάζας» κατέληξε στον de facto διαχωρισμό κυριαρχίας μεταξύ των δύο οργανώσεων. Η Φατάχ σχημάτισε κυβέρνηση στη Δυτική Οχθη (Παλαιστινιακή Αρχή) και η Χαμάς διατήρησε την κυριαρχία της στη Γάζα. Η «μάχη της Γάζας» διεξάχθηκε από τις 10 έως τις 15 Ιουνίου 2007. Το τηλεγράφημα που αναφέρεται παραπάνω φέρει ημερομηνία 13 Ιουνίου 2007, ενώ η συνάντηση που περιγράφεται έγινε την προηγούμενη ημέρα.
Διαβάστε περισσότερα: Φτιάχνοντας τη «Χαμάς 2»
