Όσοι είχαν δει την «Αγέλαστο Πέτρα» αυτό που, εκτός των άλλων, τους είχε κάνει εντύπωση ήταν η βουβαμάρα που είχε απλωθεί στην αίθουσα. Λες και οι θεατές, παρακολουθώντας τον «σαλό» να ψάχνει αρχαία θραύσματα ανάμεσα στα μπάζα, συμμετείχαν σε μια κατάνυξη, ανάλογη εκείνης που επικρατούσε στα Ελευσίνια μυστήρια. Το αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ του Κουτσαφτή είχε συμπεριληφθεί στον φάκελο της υποψηφιότητας και ίσως και να έδωσε πόντους για να ανακηρυχθεί η πόλη πολιτιστική πρωτεύουσα.
Ο σεβασμός ωστόσο του τόπου και της ιστορίας του πόρρω απείχε από την τελετή έναρξης. Όλα δηθενιές και κακές αντιγραφές. Το εφετζίδικο εύρημα της φάλαινας κάτι μεταξύ του Μόμπι Ντικ (χωρίς τίποτε από τον συμβολισμό της πάλης του ανθρώπου με τη φύση) και του θαλάσσιου κήτους στην Dolce Vita του Φελίνι, που κοιτάζει κατάματα τον Μαστρογιάνι για να του θέσει υπαρξιακά ερωτήματα. Αναδύθηκε και ανυψώθηκε στον ουρανό με πολύχρωμες ανταύγειες σαν πρωτοχρονιάτικο πυροτέχνημα, νεοπλουτίστικης αισθητικής. Το κείμενο, πέντε αράδες όλο κι όλο, σαν ομιλία δημάρχου του ’50, που το ένιωσε σαν αγγαρεία και το παράτησε στη μέση. Τα καλαματιανά και τα πεντοζάλια, η απαραίτητη πινελιά του φολκλόρ, σαν τους βασιλικούς στα παραθύρια στις τουριστικές καρτποστάλ. Η μουσική, κακοχωνεμένη απομίμηση της «Μυθωδίας» του Παπαθανασίου.
Όλα ένας αχταρμάς, χωρίς καμία συνοχή, χωρίς κανέναν ενοποιητικό άξονα. Κι όμως πολλά θέματα θα μπορούσαν να εμπνεύσουν, όπως η οπτικοποίηση της εναλλαγής των εποχών, βασισμένη στον μύθο της Περσεφόνης, η συνύπαρξη πολιτισμών και θρησκειών, με την Παναγία τη Μεσοσπορίτισσα να γειτονεύει με το ιερό της θεάς και τους γηγενείς να συγχρωτίζονται με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, το ένδοξο παρελθόν της πόλης που ξεπέφτει στη βίαιη βιομηχανοποίηση όπως την περιγράφει μοναδικά ο Γκάτσος στον «Εφιάλτη της Περσεφόνης» κ.λπ.
Για πολλά χρόνια οι κάτοικοι, με το δικό τους ένστικτο, έστηναν χορό τις δύο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς ανάμεσα στα σπασμένα μάρμαρα. Το τελετουργικό περιλάμβανε ερωτήσεις προς τη γη σχετικά με τη δύναμη που κρύβει και την κάνει να καρπίζει.
Και αφού στο μυαλό όλων μας η Ελευσίνα ταυτίζεται με μια χθόνια θεότητα, γιατί δόθηκε η έμφαση στο θαλάσσιο στοιχείο με βαρκούλες που αρμενίζουν και καράβια στη στεριά; Εκτός κι αν οι διοργανωτές ήθελαν να κάνουν πράξη τους σουρεάλ στίχους του Γκανά:
Ποιος είδε νύχτα με δυο φεγγάρια
ποιος είδε ήλιο σαν αχινό
κι ερωτευμένα πουλιά και ψάρια
να κολυμπάνε στον ουρανό.
Το κερασάκι στην τούρτα, η παρ’ ολίγον ομιλία ενός χρυσαυγίτη που ναι μεν απομακρύνθηκε την τελευταία στιγμή, αλλά κανείς δεν μας εξήγησε πώς είχε επιλεγεί.
Ο αλαφροΐσκιωτος πρωταγωνιστής στην Αγέλαστο Πέτρα λέει κάποια στιγμή: «Μένω πάνω στη γη και κάτω απ’ τα σύννεφα». Η τελετή έναρξης έμεινε πάνω στη μοντερνιά και κάτω απ’ το τίποτα.
