Σε μια απόπειρα να μελετήσει κανείς το Κατάρ «πέφτει» πάνω σε ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο, δηλωτικό της οικονομικής ανθρωπογεωγραφίας του. Το μικρό αραβικό κράτος έχει μικρότερο πληθυσμό από την Αθήνα, 2,6 εκατομμύρια κατοίκους, εκ των οποίων μόλις οι 313.000 είναι πολίτες του Κατάρ, ενώ οι υπόλοιποι είναι μετανάστες, κυρίως ινδικής, νεπαλέζικης ή πακιστανικής καταγωγής, που αντιστοιχούν στο 90% του εργατικού δυναμικού. Ομως, σε μια θαυμαστή αναντιστοιχία με την περιορισμένη θαρρείς δημογραφική του δυναμική το εμιράτο συνιστά με επενδυτικούς όρους μια μεγάλη δύναμη με διαρκείς επενδύσεις μέσω των funds που έχει συστήσει γι’ αυτό τον σκοπό, ενώ κατέχει assets σε 40 χώρες σε όλο τον κόσμο, η αξία των οποίων ξεπερνά τα 400 δισ. ευρώ.
Το επενδυτικό «πακέτο», που περιλαμβάνει επενδύσεις μεταξύ άλλων σε τράπεζες, ξενοδοχεία, ιστορικές ποδοσφαιρικές ομάδες, αεροπορικές εταιρείες, χολιγουντιανά στούντιο, τεχνολογικές εταιρείες, startups, ναυτιλιακές, πολυκαταστήματα και γκαλερί έργων τέχνης κρύβει πολλές αναγνώσεις. Αρχικά βασίζεται σε ένα πραγματικό ξεζούμισμα των ξένων εργατών με αιχμή του δόρατος τον κατασκευαστικό τομέα.
Και μόνο η αναφορά στον φρικιαστικό αριθμό των 6.500 νεκρών εργατών κατά τη διάρκεια των έργων για το φετινό Μουντιάλ –που δικαίως έχει χαρακτηριστεί ματωμένο– αρκεί για να δώσει μια πειστική απάντηση στους πλέον δύσπιστους για το πώς η κυβερνώσα δυναστεία των Αλ Θανί όχι μόνο διαιωνίζεται αλλά διαιωνίζει και τον πλούτο της.
Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως
Πέραν του παράγοντα της εργασιακής υπερεκμετάλλευσης, μια δεύτερη παράμετρος για τον πλουτισμό του Κατάρ –ακριβέστερα της οικονομικής και πολιτικής ελίτ του– συνίσταται στον συνδυασμό φυσικού πλούτου και ευνοϊκής συγκυρίας σε ενεργειακό επίπεδο. Το Κατάρ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου του πλανήτη, με τα αποθέματα φυσικού αερίου του να αποτελούν το 13% των παγκόσμιων αποθεμάτων και τα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου να ανέρχονται σε 15 δισεκατομμύρια βαρέλια. Το κόψιμο της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ως απότοκο των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη Μόσχα εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία έδωσε ένα ισχυρότατο διαπραγματευτικό χαρτί στην π ε τ ρε λα ι ο μοναρχία του Κόλπου, καθώς η Ευρώπη προσέφυγε στην Ντόχα για να διασφαλίσει την επάρκεια σε φυσικό αέριο.
Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και η οικονομική ατμομηχανή της ΕΕ που ακούει στο όνομα Γερμανία έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση στην προσπάθειά της να εξισορροπήσει τις ενεργειακές απώλειές της από τη Ρωσία με νέους πόρους, καθώς το Κατάρ αξιώνει την υπογραφή συμφωνιών διάρκειας τουλάχιστον 20 ετών, επιχειρώντας ουσιαστικά να αποτελέσει μακροπρόθεσμο ενεργειακό εταίρο και όχι συγκυριακή λύση. Η δε σημαντική συμφωνία του Κατάρ με τον γαλλικό πετρελαϊκό κολοσσό Total Energies θέτει περιορισμούς και προς τον έτερο πόλο του πάλαι ποτέ κραταιού γαλλογερμανικού άξονα, καταδεικνύοντας για ακόμη μια φορά παράλληλα την έλλειψη ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής. Η ανάγκη του Κατάρ, στην οποία έχουν περιπέσει τα κράτη-μέλη της ΕΕ, φαίνεται πως υπερισχύει και της όποιας πολιτικής ηθικής στην οποία ομνύουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αφού προτού ξεσπάσει το διαβόητο Qatar-gate οι ευρωομάδες, πρωτίστως του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και δευτερευόντως των Ευρωσοσιαλιστών, έκαναν τα στραβά μάτια μπροστά στα απανωτά ψηφίσματα σχετικά με την οικτρή κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων που κατέθετε η Ευρωπαϊκή Αριστερά.
Συμφωνία της Ντόχα και με το Πεκίνο
Στη γοητεία του καταριανού φυσικού αερίου δεν ανθίσταται όμως ούτε το Πεκίνο, αφού μόλις τον Νοέμβριο οι Qatar Energy και Sinopec υπέγραψαν συμφωνία με την οποία το Κατάρ θα παρέχει στην Κίνα 4 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ετησίως για μια περίοδο 27 ετών, ξεκινώντας από το 2026. Δεδομένου μάλιστα του γεγονότος πως ο κινεζικός δράκος υποφέρει διαχρονικά από έλλειψη φυσικών πόρων, η οποία πρόκειται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια στη διακηρυγμένη προσπάθεια ο ασιατικός γίγαντας να ανταποκριθεί στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ.
Τέλος, θα αποτελούσε θανάσιμο αμάρτημα να παραβλεφθεί η συμμετοχή της Ντόχας στην επιβίωση της οικονομίας της Τουρκίας εν μέσω πληθωριστικής έκρηξης στη γειτονική χώρα. Το πρόσφατο deal μεταξύ των δύο χωρών περιλάμβανε ένα πραγματικό «τσουνάμι» εξαγορών εθνικών περιουσιακών στοιχείων, μεταξύ των οποίων το λιμάνι της Αττάλειας και το 10% των μετοχών του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης. H δε υπόμνηση ότι στις αρχές του 2023 η Τουρκία θα… υποδεχτεί 36 μαχητικά αεροσκάφη του Κατάρ θα πρέπει τουλάχιστον να προβληματίσουν όσους τα προηγούμενα χρόνια υποστήριζαν σε μια λογική εξωτερικής πολιτικής του λαϊφστάιλ πως οι διακοπές της οικογένειας Αλ Θάνι στην Ελλάδα συνιστούν αφετηρία ουσιαστικής συμμαχίας.
