Όλα τα μάτια της διεθνούς κοινότητας έχουν καρφωθεί στις κάλπες στην Τουρκία, οι οποίες αυτή την Τρίτη θα αναδείξουν τον επόμενο πρόεδρο και τη σύνθεση της Βουλής. Πολλοί αναλυτές ανά τον κόσμο θεωρούν αυτές τις εκλογές τις σημαντικότερες του 2023, καθώς το αποτέλεσμά της θα επηρεάσει δυνητικά τη σταθερότητα σε περιφερειακό επίπεδο, μιας και η Τουρκία θεωρείται σημαντικός γεωπολιτικός και οικονομικός παράγοντας στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, μια ενδεχόμενη εκλογή του Κιλιτσντάρογλου ως προέδρου εμφανίζεται από δυτικούς αναλυτές περίπου ως νίκη της δημοκρατίας απέναντι σε ένα ολοένα και πιο αυταρχικό καθεστώς, που φυλακίζει αντιφρονούντες, έχει ισχυρές βάσεις στον κρατικό μηχανισμό και ελέγχει σχεδόν απόλυτα το δημόσιο αφήγημα με την τρομερή πίεση που ασκεί στα ΜΜΕ. Το θέμα, επομένως, δεν είναι αν μπορεί να κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου, αλλά αν μπορεί να χάσει ο Ερντογάν. Είναι 20 χρόνια στο προσκήνιο πολλά, ακόμα και για τον Ερντογάν, ή μπορεί η… βασιλεία του να κρατήσει ακόμα πέντε;
Ισχυρός παίκτης
Σε συνέντευξή του στην τηλεόραση το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, ο τούρκος πρόεδρος ερωτήθηκε τι θα κάνει σε περίπτωση που χάσει. Ο Ερντογάν βρήκε την ερώτηση παράλογη, ωστόσο, διαβεβαίωσε ότι θα κάνει «ό,τι απαιτεί η δημοκρατία».
Ο Ερντογάν, έχοντας παραμείνει στην εξουσία για 20 χρόνια, έχει συγκεντρώσει όση εξουσία του χρειάζεται για να παραμείνει στη θέση του, και παραπάνω. Δεν ξεκίνησε, όμως έτσι την πορεία του. Το 2003, ο τότε δήμαρχος Κωνσταντινούπολης ανέβηκε στο αξίωμα του πρωθυπουργού της χώρας και ηγήθηκε μιας περιόδου σχετικής οικονομικής ανάπτυξης, πράγμα που έκανε τη διεθνή κοινότητα να του χαρίσει τον χαρακτηρισμό του μεταρρυθμιστή. Η πρώτη προειδοποίηση για την αυξανόμενη αυταρχικότητά του ήρθε στο πάρκο Γκεζί, κόντρα στην ανάπλαση του οποίου οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα, αφού συγκεντρώνονταν και χτυπούσαν κατσαρόλες και τηγάνια. Η έντονη καταστολή των διαδηλωτών είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό δεκάδων καθώς και το θάνατο του 15χρονου Μπερκίν Ελβάν, που χτυπήθηκε στο κεφάλι από κάνιστρο δακρυγόνων και κατέληξε στο νοσοκομείο, έπειτα από κώμα 269 ημερών…
Ο Ερντογάν διολισθούσε όλο και περισσότερο στην αυταρχικότητα, ενώ αφαιρούσε από την κοσμικότητα του κράτους, κλείνοντας το μάτι όλο και περισσότερο στους ισλαμιστές. Σε δημόσια εμφάνισή του έχει κάνει τον χαρακτηριστικό χαιρετισμό της αιγυπτιακής Μουσουλμανικής Αδερφότητας με τα τέσσερα δάχτυλα, ενώ -παράλληλα- εξύψωσε τις «παραδοσιακές» αξίες της οικογένειας και της μητρότητας, αφήνοντας στην άκρη πιο σύγχρονα κοινωνικά αιτήματα αλλά και ζητήματα δημοκρατίας.
Αποφασιστική στροφή
Το 2014, αφού δεν μπορούσε να ξαναβάλει υποψηφιότητα για πρωθυπουργός, συμβιβάστηκε με τη θέση του προέδρου, η οποία τότε είχε περισσότερο συμβολικό παρά εκτελεστικό χαρακτήρα. Ωστόσο, μετά τις εκλογές του 2015 στις οποίες το ΑΚΡ έχασε την πλειοψηφία στη Βουλή και την απόπειρα πραξικοπήματος, η στάση του πήρε μια ξεκάθαρη αυταρχική χροιά. Κατηγορώντας τους γκιουλενιστές, ότι βρίσκονταν πίσω από τη στάση, ο Ερντογάν ξεκίνησε ένα τρομακτικό πογκρόμ στους δημόσιους λειτουργούς, ενώ -αυτή τη στιγμή- πάνω από 50.000 πολιτικοί, δημοσιογράφοι δικηγόροι, ακαδημαϊκοί και Κούρδοι πολιτικοί βρίσκονται στη φυλακή με την έωλη και δια πάσα χρήσιν κατηγορία της τρομοκρατίας. Το 2017, κέρδισε μετά βίας ένα δημοψήφισμα που του δίνει υπερεξουσίες, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα να επιβάλει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να διορίζει τους επικεφαλής των δημόσιων υπηρεσιών και να παρεμβαίνει στο νομικό σύστημα.
Σημάδια αλλαγής
Η παραμονή του στην εξουσία για δύο δεκαετίες, και η συγκέντρωση υπερεξουσιών τον έχει κάνει απόλυτο κυρίαρχο στην πολιτική σκηνή. Ωστόσο, όπως έδειξαν και οι δημοτικές εκλογές του 2019, οι πολίτες στα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν αρχίσει και απομακρύνονται από την πολιτική του, αφού οι μεγαλύτερες πόλεις, Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη, εξέλεξαν δημάρχους προερχόμενους από την αντιπολίτευση. Η δύναμη του Ερντογάν βρίσκεται στα βάθη της Ανατολίας, όπου κατά κύριο αγροτικοί και μικροαστικοί πληθυσμοί έχουν ευεργερτηθεί από τις φοροαπαλλαγές, τις κατασκευές εργατικών κατοικιών και τις αυξήσεις στο βασικό μισθό που έχει κάνει ο τούρκος πρόεδρος τα τελευταία χρόνια. Το αν θα είναι αρκετή η στήριξή τους για να χαρίσουν άλλη μια θητεία στον Ερντογάν ή αν η ενωμένη αντιπολίτευση καταφέρει αυτό που θεωρείται σχεδόν ακατόρθωτο, μένει να ιδωθεί.
